Minderjarigen en erven

Ben je minderjarig en erf je? Dan regelt de wet dat de minderjarige nooit aansprakelijk is voor de mogelijke schulden in een erfenis. Als minderjarige erfgenaam heb je dus niet dezelfde keuzes als een meerderjarige erfgenaam. Je kan namelijk niet zuiver aanvaarden. De wettelijk vertegenwoordiger kan namens de minderjarige beneficiaire aanvaarden of verwerpen (4:193 BW). Wordt de keuze niet gemaakt binnen 3 maanden na het overlijden dan geldt dat de minderjarige automatisch de nalatenschap beneficiair heeft aanvaard. Ditzelfde geldt ook voor een erfgenaam die onder curatele is gesteld.

Erfenis verwerpen namens minderjarige

De wettelijk vertegenwoordiger kan de erfenis van een minderjarige ook direct verwerpen. Dit kan slechts met een machtiging van de kantonrechter. De kantonrechter verstrekt de machtiging alleen als dit in het belang van de minderjarige is. Dat is het geval als de nalatenschap negatief is of als er sprake is van een bijzondere geval. Bij een verzoek om de machtiging moet je aangeven:

1. waarom er verworpen dient te worden namens de minderjarige;
2. wat de omvang van de nalatenschap is door middel van een boedelbeschrijving (financieel overzicht).

Wil je verwerpen vanwege een negatieve nalatenschap? Zorg ervoor dat dit volstrekt duidelijk is dat de nalatenschap negatief is. Stuur naast de boedelbeschrijving dan ook kopieën van rekeningen en aanmaningen. Als je de machtiging eenmaal hebt gekregen, dan kan je deze met het verwerpingsverzoek meesturen naar het boedelregister, anders kan en mag er niet worden verworpen namens een minderjarige.

Hoe vraag ik een machtiging aan om namens een minderjarige te verwerpen?

Een machtiging tot verwerping vraag je aan bij de kantonrechter in de woonplaats van de wettelijke vertegenwoordiger. De nalatenschap wordt afgewikkeld via de rechtbank waar de overledene zijn laatste woonplaats had. Hier kan dus verschil in zitten. Het formulier voor een machtigingsverzoek van de kantonrechter voor het verwerpen van een nalatenschap kan je hier downloaden>>>. Let op! Verwerp je als wettelijke vertegenwoordiger (bijv. de erfenis van opa) dan is er sprake van plaatsvervulling op grond van 4:12 BW en treden op dat moment de minderjarige kinderen in de plaats. Vanaf dat moment gaat de driemaands termijn lopen. Het is dus raadzaam om eerst de machtiging te verzoeken en pas dan tegelijk met de minderjarige te verwerpen. Dat illustreert de volgende uitspraak van Rechtbank Limburg: “verwerping nalatenschap door ouders van minderjarigen niet meer mogelijk door te late inzending verkregen machtiging kantonrechter.” (RBLIM:2017:1693).

Wie is/zijn de wettelijke vertegenwoordigers van een minderjarige?

Zolang een kind nog geen 18 is, is het minderjarig en heeft het een wettelijke vertegenwoordiger. In beginsel zijn dat de met het gezag belaste ouders. Valt een van beide ouders weg dan vertegenwoordigt de andere ouder het kind (twee oudergezag wordt een oudergezag). Dit is anders als de overblijvende ouder niet het ouderlijk gezag heeft. Zijn er geen ouders meer dan wordt het ouderlijk gezag uitgeoefend door de voogd. Ook curatoren kunnen worden gezien als wettelijke vertegenwoordigers.  Een bewindvoerders krachtens een ingesteld meerderjarigenbewind wordt overigens niet aangemerkt als wettelijke vertegenwoordiger in de zin van 4:193 BW.

Termijn verlopen bij minderjarigen

Als de termijn verlopen is, dan geldt automatisch dat minderjarigen de nalatenschap beneficiair hebben aanvaard. Je kan dus ook bewust de termijn laten verlopen om zo € 127,- (2019) aan griffierecht te besparen. Dit betekent wel dat een notaris pas na het verstrijken van de termijn een verklaring van erfrecht kan afgeven. Je moet dus geen haast hebben bij de afwikkeling van de nalatenschap.

Wat is beneficiair aanvaarden en wie moet dat doen?

Bij beneficiair aanvaarden van een nalatenschap worden eventuele schulden betaald uit de opbrengst van de erfenis. De schulden “vervallen” als de opbrengst van de erfenis niet groot genoeg is. Mocht er nog geld overblijven nadat de schulden zijn betaald, dan gaat dat alsnog naar de erfgenamen. Bij een beneficiaire aanvaarding moet de nalatenschap vereffend worden volgens de wet (zie hierna). Deze taak komt te rusten op de wettelijke vertegenwoordigers van de minderjarigen en de overige erfgenamen als die er zijn. Laat je dus goed adviseren voordat je kiest tussen beneficiaire aanvaarden en verwerpen. Weliswaar kan je als de nalatenschap positief is de kantonrechter verzoeken om ontheffing van de vereffening (4:202 lid 2 BW). Uit de praktijk blijkt dat je dan net zo goed de vereffening kunt afronden, bij een positieve nalatenschap, dat bespaart je namelijk de kosten van een verzoekschrift en een boedelbeschrijving moet je toch al maken.

Wettelijke vereffening

Als een erfenis beneficiair aanvaard wordt, dan moet de erfenis volgens de wet vereffend worden. Dit betekent dat er bepaalde richtlijnen gevolgd moeten worden bij de afwikkeling. Deze richtlijnen zijn te vergelijken met een faillissementsprocedure en werken over het algemeen kostenverhogend. Bij een beneficiaire aanvaarding gaan de schuldeisers voor op de erfgenamen. De wettelijke vereffening is ondanks een beneficiaire aanvaarding niet van toepassing als:

1. er bij testament een executeur is benoemd, die kan aantonen dat de waarde van de bezittingen van de nalatenschap ruimschoots toereikend zijn om alle schulden van de nalatenschap te voldoen;
2. de nalatenschap volgens de wettelijke verdeling is verdeeld en de langstlevende de nalatenschap zuiver aanvaardt;
3. de wettelijke vertegenwoordigers van een minderjarige de kantonrechter verzoekt om ontheffing van de verplichting tot vereffening (hiervoor beschreven).

Boedelbeschrijving bij notariële akte

Een boedelbeschrijving van een nalatenschap waarin een minderjarige is betrokken moet bij notariële akte (671 RV: Indien alle partijen zich daarmee verenigen en het vrije beheer over hun goederen hebben, kan een voorgeschreven boedelbeschrijving plaatsvinden bij een onderhandse akte. Een uitzondering geldt er voor de wettelijke verdeling (zie hierna). In alle andere gevallen geschiedt zij bij notariële akte).

Boedelbeschrijving bij wettelijke verdeling met minderjarige kinderen

Zoals hiervoor beschreven moet een boedelbeschrijving bij notariële akte. Er is echter een uitzondering voor de wettelijke verdeling. Artikel 4:16 lid 2 BW bepaalt namelijk dat bij een wettelijke verdeling met minderjarige kinderen de wettelijk vertegenwoordiger binnen een jaar na het overlijden van de erflater een boedelbeschrijving in moet leveren bij de rechtbank van de woonplaats van de echtgenoot onderscheidenlijk het kind. De wettelijk vertegenwoordiger moet deze boedelbeschrijving ondertekenen. De kantonrechter kan bepalen dat de boedelbeschrijving bij notariële akte moet worden vastgelegd. Dit zal de kantonrechter bepalen als:

1. aandelen in een BV behoren tot de nalatenschap;
2. de nalatenschap groter is van € 500.000,-; en/of
3. de vordering van het kind € 100.000,- of hoger is.

Op de boedelbeschrijving en de waardering zijn de artikelen 673 tot en met 676 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering van overeenkomstige toepassing. De echtgenoot en ieder kind zijn voor de toepassing van de in de vorige volzin genoemde bepalingen partij bij de boedelbeschrijving. Ook kan de kantonrechter besluiten tot het benoemen van een bijzondere curator als de belangen tussen de minderjarige en de ouder(s)/voogd botsen ( 1:250 BW).

Kamervragen over minderjarigen en erven

Recentelijk zijn er Kamervragen gesteld over de minderjarige in het erfrecht. Lees hier meer over minderjarigen >>>