Wie is erfgenaam?

Wie is erfgenaam of wie zijn de erfgenamen van een overledene? De wet bepaalt wie de erfgenamen zijn, als de overledene géén testament heeft gemaakt. Dit heet versterferfrecht. Met een testament kan men afwijken van de standaardregels. Dat wordt testamentair erfrecht genoemd. De wet verdeelt de mogelijke erfgenamen (de familieleden) in vier groepen. Pas als in een groep géén familielid aanwezig is, komen personen uit de daaropvolgende groep als erfgenaam in aanmerking.

De niet-bloedverwanten, zoals zwagers, schoonzusters, aangetrouwde kinderen of stiefkinderen kunnen nooit erfgenamen volgens de wet zijn. Echtgenoten en geregistreerd partners zijn, als niet-bloedverwanten, de uitzondering op deze regel. Hieronder wordt het versterfrecht nader toegelicht dus het overlijden zonder testament.

Gehuwd / geregistreerd partnerschap zonder kinderen

Wanneer  u ten tijde van uw overlijden gehuwd bent of een geregistreerd partner heeft zonder dat er kinderen zij, dan is uw echtgeno(o)t(e) of uw geregistreerd partner uw enige erfgenaam.

Voorbeeld: Een man overlijdt en laat een echtgenote achter. De man heeft één erfgenaam, namelijk zijn echtgenote. Zij krijgt alles.

Gehuwd / geregistreerd partnerschap met kinderen

In de wet is vastgelegd dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerd partner goed verzorgd achterblijft. Deze regeling wordt de wettelijke verdeling genoemd. Bij een wettelijke verdeling gaat de volledige nalatenschap naar de langstlevende echtgenoot/geregistreerd partner. Dit betekent niet dat de kinderen onterft zijn. De kinderen krijgen namelijk een vordering in geld die pas opeisbaar is bij het overlijden van de langstlevende. De langstlevende echtgenoot/geregistreerd partner is door de wettelijke verdeling in stand te laten automatisch enig eigenaar van alle bezittingen en schulden van de erfenis /nalatenschap geworden.

Voorbeeld: Een man overlijdt en laat een echtgenote en twee kinderen achter. De man heeft drie erfgenamen, te weten zijn echtgenote en zijn twee kinderen; ieder erft 1/3 gedeelte maar alles wordt automatisch toegedeeld aan de echtgenote. Zij had slechts recht op 1/3 en krijgt dus een schuld aan de twee kinderen voor 2/3.

Let op!: Voor samenwoners die bij de notaris een samenlevingscontract hebben gesloten, gelden niet dezelfde regels als voor gehuwden of geregistreerd partners.

Ongehuwd en niet als partner geregistreerd met kinderen

Wanneer u ten tijde van uw overlijden ongehuwd bent of geen geregistreerd partner en u heeft wel kinderen, dan zijn uw kinderen erfgenaam, ieder voor een gelijk deel. Kleinkinderen erven als hun vader of moeder al is overleden. De kleinkinderen komen dan in de plaats van hun overleden ouder. Dit wordt plaatsvervulling genoemd.

Voorbeeld 1: Een man overlijdt na zijn echtgenote en laat twee kinderen achter. De man heeft twee erfgenamen, namelijk zijn twee kinderen; ieder erft 1/2 gedeelte.

Voorbeeld 2: Een man overlijdt. Hij had twee kinderen, waarvan één vóór hem is overleden met achterlating van twee (klein)kinderen. Het versterferfrecht bepaalt dat kleinkinderen in de plaats komen van hun overleden ouder (plaatsvervulling). Het in leven zijnde kind krijgen 1/2 gedeelte. De twee kleinkinderen nemen de plaats in van hun ouder en krijgen samen 1/2 oftewel 1/4 per persoon.

Ouders, (half)broers en (half)zussen

Zijn er geen (klein)kinderen echtgenoten of geregistreerd partners dan erven ouders, broers en zussen ieder een even groot deel met dien verstande dat ouders elk minimaal een kwart krijgen. Halfbroers en -zussen erven de helft van wat broers en zussen erven.

Voorbeeld 1: Een man heeft geen vrouw en geen kinderen. Bij zijn overlijden zijn in leven zijn beide ouders en twee broers. Ieder erft dan 1/4 gedeelte.

Voorbeeld 2: Een man heeft geen vrouw en geen kinderen. Bij zijn overlijden zijn in leven zijn beide ouders en drie broers, dan erven de ouders ieder 1/4 gedeelte en de broers ieder 1/6 gedeelte. Is al een broer vooroverleden met achterlating van kinderen, dan erven zijn kinderen samen in zijn plaats.

Grootouders, ooms, tantes, neefjes en nichtjes

Als een overledene geen echtgenote en (klein)kinderen heeft en er ook geen ouders en broers en zusters met afstammelingen zijn, komen de grootouders aan de beurt met hun (klein)kinderen, de ooms, tantes, neefjes en nichtjes. Als die er ook niet zijn dan komen de overgrootouders met hun afstammelingen naar voren als erfgenaam. De erfopvolging gaat niet verder dan de overgrootouders en hun afstammelingen.

Als daar ook geen erfgenamen meer in leven zijn, krijgt de staat de erfenis.

Testamentair erfrecht

In een testament staat wie erfgenaam is en voor welk gedeelte. De erfgenamen hoeven geen familieleden te zijn van de overledene. Goede vrienden, een stichting of een goed doel kunnen ook erfgenaam zijn. Kinderen die niet in het testament zijn opgenomen kunnen een beroep doen op hun wettelijk erfdeel. Ook een onterfde echtgenoot/geregistreerd partner krijgt bepaalde rechten als dat nodig is voor zijn of haar verzorging.