Schuldenonderzoek. Hoe kan je informatie opvragen over de financiële situatie van een overledene? Tegenwoordig gaat veel digitaal. Hoe kom je dan achter schulden van een overledene? Je kan zoeken naar een aangifte inkomstenbelasting. Deze geeft een goed beeld van het vermogen. Aan de bankafschriften kan je zien of er afschrijvingen zijn voor schulden. Je kan als nabestaande inlichtingen inwinnen bij het BKR>>>. BKR is een instantie die kredietregistraties bijhoudt. Hierdoor zie je in ieder geval alle actuele geregistreerde schulden. Heeft de overledene een woning, dan kan je ook bij het Kadaster opvragen of er een hypotheek op rust. De hoogte van de restschuld kan je hiermee niet achterhalen. Hiervoor moet je weer bij de bank zijn. Weet je niet hoe het zit ga dan beneficiaire aanvaarden.

Als een nalatenschap onbeheerd is, kan je als schuldeiser een verzoek indienen bij de rechtbank om een vereffenaar te laten benoemen (4:204 BW). Voor wie zijn de gemaakte kosten? De kosten die gemaakt zijn om benoemd te worden tot vereffenaar zijn – in beginsel – geen vereffeningskosten. Deze kosten kunnen niet verhaald worden op de nalatenschap. Echter is er een rechtbankprocedure bekend waarbij er geen erfgenamen zijn en degene die het verzoek heeft ingediend zich over de nalatenschap heeft ontfermd. In gemelde procedure is de nalatenschap veroordeeld om de kosten van de procedure te voldoen. Wat mee heeft gespeeld, is dat de nalatenschap toereikend genoemd was om die kosten te voldoen (ECLI:NL:RBROT:2021:3534).

Met de actio pauliana kan je rechtshandelingen vernietigen die tot doel hebben gehad schuldeisers van een overledene te benadelen. Mag je als vereffenaar van een nalatenschap een beroep doen op deze regeling? Ja, volgens de kantonrechter behoort het al dan niet inroepen van de actio pauliana tot de gebruikelijke taken of werkzaamheden van vereffenaar in het kader van de vereffening van de nalatenschap. (RBROT:2018:7592)

Uitgangspunt bij een vereffening is dat de erfgenamen de vereffening van een beneficiair aanvaarde nalatenschap dienen af te ronden voordat zij overgaan tot verdelen van de nalatenschap. Wanneer is de lichte vereffening van een nalatenschap nu eigenlijk afgerond? Om de lichte vereffening af te ronden is het noodzakelijk om een boedelbeschrijving op te maken. Tevens moeten de bekende schuldeisers per brief worden opgeroepen en de vorderingen worden voldaan. Nadat de schuldeisers zijn voldaan is de vereffening afgerond/voltooid. Het overgebleven saldo mag verdeeld worden onder de erfgenamen.

Als vereffenaar moet je bij het verkopen van spullen die behoren tot de nalatenschap zoveel mogelijk overleggen met de erfgenamen (4:215 BW lid 2). Maar wat als de erfgenamen nog onbekend of onvindbaar zijn? Volgens een kantonrechter in Rotterdam betekent “zoveel mogelijk” dat als je niet kan overleggen met de erfgenamen (onbekend of onvindbaar) dat je als vereffenaar naar eigen inzicht en goeddunken kan kiezen welke goederen de vereffenaar te gelde maakt en ook de wijze waarop. De kantonrechter zag voor zichzelf geen rol van betekenis en toestemming was niet vereist. Nadere instructies op grond van 4:210 BW heeft de kantonrechter dus niet gegeven. Het verzoek is afgewezen.

De wettelijke vereffening heeft als doel dat de schuldeisers van de nalatenschap op geordende wijze worden voldaan. De schuldeisers gaan dus voor de erfgenamen. Bij het correct volgen van de procedure bieden alleen de goederen van de nalatenschap verhaal voor de schuldeisers. Als beneficiair aanvaard hebbende erfgenaam ben je niet met jouw eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de nalatenschap; slechts jouw aandeel in de nalatenschap kan aan deze schulden opgaan. Blijft er vervolgens nog wat over, dan mogen de erfgenamen dat onderling verdelen.

ja, Een door de rechter benoemde vereffenaar heeft recht op het loon dat voor het opmaken van de uitdelingslijst door de kantonrechter wordt vastgesteld. De Recofa-richtlijnen voor faillissementen en surseances van betaling kennen de mogelijkheid voor het toekennen van een voorschot. Een kantonrechter in Den Bosch heeft geoordeeld dat ook voor een vereffenaar de mogelijkheid bestaat om een voorschot te ontvangen (mits onderbouwd). De kantonrechter oordeelt ook dat een redelijke wetstoepassing met zich meebrengt dat de vereffeningskosten voor de overige schulden van de nalatenschap (4:7 lid 1 BW) dienen te worden voldaan, een en ander behoudens de kosten van lijkbezorging en andere wettelijke voorrangregels (Rb. Oost-Brabant 8 december 2016, nr 5538231). Wettelijke gezien heeft het salaris van de vereffenaar geen voorrang boven andere schulden van de nalatenschap.

Wie hebben er recht op een afschrift van een door de notaris afgegeven verklaring van erfrecht? ‘ Het kan voor schuldeisers bijzonder lastig zijn na het overlijden van de overledene te weten te komen wie diens erfgenamen zijn. Derden hebben recht om te weten wie de persoon van de overledene in het rechtsverkeer voortzet. In de Wet op het notarisambt (Wna) art. 49 B. is daarvoor het volgende opgenomen: “De notaris geeft van tot zijn protocol behorende verklaringen van erfrecht desverlangd afschriften uit aan degenen die daarbij belang hebben in verband met een rechtsverhouding waarin zij tot de erflater stonden.” Deze derden moeten aan tonen dat zij dus voldoende belang hebben in verband met een rechtsverhouding waarin zij tot de overledene stonden. De notaris zal, wanneer hij betrokken is bij de afwikkeling van de nalatenschap, in elk geval door raadpleging van het boedelregister kunnen worden achterhaald. Ook is het mogelijk om gegevens te achterhalen bij de notaris die de uiterste wil heeft opgesteld, hetgeen aan de hand van het testamentenregister kan worden nagegaan.

Nee, dat is niet mogelijk. Eerst vereffenen, dan verdelen. Er is in beginsel geen (partiële) verdeling mogelijk tijdens de vereffening dit om te waarborgen dat de vorderingen van de schuldeisers van de nalatenschap zoveel mogelijk daadwerkelijk uit de nalatenschap worden voldaan. De Hoge Raad biedt wel de ruimte om de rechter te laten onderzoeken of er mogelijkheden zijn om desondanks op de grondslag van de vordering en het verweer te beslissen op een wijze die ook voldoende rekening houdt met de belangen van schuldeisers van de nalatenschap (ECLI:NL:HR:2017:939) Lees meer op>>.

Ja, onder voorwaarden zijn langdurig samenwonende broer en zus als partners aan te merken voor de erfbelasting. Zij hebben recht op de partnervrijstelling bij overlijden. Zie deze uitspraak: ECLI:NL:GHARL:2022:5910

Het komt voor dat een kind juridisch een andere vader heeft dan biologisch het geval is. Wettelijk gezien heb je alleen maar recht op toepassing van de vrijstellingen voor de erfbelasting als je juridische vader overlijdt. Onlangs heeft het Hof bepaald dat ook een biologisch kind de kindvrijstelling en tarief 1 voor wat betreft de erfbelasting mag toepassen. Een biologisch kind is een bloedverwant in de eerste graad van zijn biologische ouder. Op grond van de tekst van artikel 2, lid 3, onderdeel i, van de AWR, en ook op grond van het spraakgebruik lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat een kind, door de biologische bloedverwantschap, als bloedverwant en daarmee als kind als bedoeld in artikel 32, lid 1, aanhef en ten vierde, onderdeel c, van de SW, kan worden gezien. ECLI:NL:GHARL:2022:4050

Als een aanslag erfbelasting zorgt voor een schrijnende situatie dan is er sinds kort een uitstelmogelijkheid voor vijf jaar en langer als dat nodig mocht zijn. Ook betaal je geen invorderingsrente. Wat een schrijnende situatie is, is afhankelijk van de feiten en omstandigheden van het geval. Bron

Je bent vanaf 1-1-2021 eigenaar van haar banktegoeden. De peildatum is altijd 1-1 van een kalenderjaar. Je zal het vermogen dus per 1-1-2021 moeten verantwoorden in je aangifte en dat is de belastingaangifte die je pas in 2022 doet. Dit jaar doe je aangifte voor 2020 en dan zit de erfenis van moeder er nog niet bij. Voor moeder zelf moet je een overlijdensaangifte IB indienen en daarin zal het vermogen in 2020 afgerekend worden voor de IB.

Met een renteovereenkomst kunnen erfgenamen een bij testament of wettelijk bepaalde rente wijzigen. Het doel van een wijziging is het beïnvloeden van de erfbelasting. Van belang is dus dat deze fiscaal gevolgd wordt (art. 1 lid 3 SW). Met een lage rente daalt de fiscale waarde van de langstlevende en met een hoge rente werkt dat andersom. Wat de rente moet worden om veel erfbelasting te besparen hangt af van veel factoren. Een renteovereenkomst moet binnen de aangiftetermijn voor de erfbelasting worden gesloten ((art. 45 SW) acht maanden of langer bij uitstel). Een renteovereenkomst waarbij de rente omhoog gaat, wordt gezien als een schenking ter zake des doods en dient vastgelegd te worden in een notariële akte.

Vanaf 2019 is er geen belastingrente verschuldigd als de aangifte erfbelasting binnen 8 maanden na het overlijden is ingediend. Voorheen begon de erfbelastingrente te lopen vanaf 8 maanden na het overlijden>>>.

Onder voorwaarden worden pleegkinderen voor de schenk- en erfbelasting gelijkgesteld met een wettelijk kinderen. Dit is opgenomen in artikel  19 lid 1c en 2 SW. Een pleegkind krijgt dus dezelfde vrijstelling als een eigen kind. Er geldt wel een vijfjaarstermijn. Het pleegkind moet voor zijn 21 ste (of voor het huwelijk indien eerder gehuwd) gedurende ten minste vijf jaren als een eigen kind zijn onderhouden en opgevoed door de pleegouder. Deze termijn wordt strikt toegepast. Alleen als de vijfjaarstermijn niet gehaald wordt door het overlijden van de pleegouder dan keurt de Staatssecretaris van Financiën het goed dat de vrijstelling alsnog geldt (Besluit over Schenk- en erfbelasting, verkrijging door aanstaande of voormalige echtgenoot of partner, wijziging huwelijkse voorwaarden, pleegkind). Pleegkinderen erven niet automatisch. De pleegouders dienen een testament op te stellen. Aandachtspunt is dat de wettelijke erfgenamen van een pleegkind zonder eigen kinderen of echtgenoot de biologische ouders zijn. Een tweetrapsmaking is dus het overwegen waard als het pleegkind. Let op! het is onduidelijk of vorderingen van pleegkinderen ook gedefiscaliseerd worden voor de inkomstenbelasting>>

Kan ik voorkomen dat de bijstand grip krijgt op de erfenis van mijn moeder? Wanneer je een erfenis ontvangt en je boven de vermogensgrens uitkomt eindigt je bijstand. Alleen erfenissen waar je redelijkerwijs niet bij kan, zullen ervoor zorgen dat je bijstand blijft behouden. Je moeder kan je kinderen benoemen tot erfgenaam en bepalen dat jij het vruchtgebruik krijgt van de nalatenschap. Vervolgens moet je moeder bepalen dat er een testamentaire bewind wordt opgenomen over het vermogen. Er is geen 100% succesgarantie te geven. Vaak zorgt een bijstandstestament voor uitstel. Lees bijvoorbeeld deze uitspraak. Lees ook deze pagina over erven en bijstand>>>

Ja, nee en dat hangt er vanaf. In de successiewet is artikel 30 SW opgenomen. Hierin is bepaald dat een verwerping er niet voor zorgt dat je minder erfbelasting betaalt. In de nalatenschap van de overledene zal je dus geen erfbelasting besparen. In de nalatenschap van de ontvanger wellicht wel. Dit hangt af van zijn/haar erfgenamen en de tarieven die daarop van toepassing zijn.

Ja, artikel 30 Successiewet geldt voor alle erfrechtelijke verkrijgingen. Er geldt een uitzondering in het geval een wettelijke verdeling ongedaan wordt gemaakt. Artikel 30 zorgt ervoor dat erfgenamen niet minder erfbelasting betalen dan zonder de verwerping. Ondanks het hiervoor gemelde kan het uiteindelijk toch erfbelasting besparen in de bijv. de nalatenschap van degene die verwerpt.

In een nalatenschap is aan de stiefmoeder het zuivere saldo van de nalatenschap gelegateerd. Tot de nalatenschap behoort een woning met hypotheekschuld. Partijen twisten over de omvang van het vruchtgebruik. Hoe legt de rechtbank het testamentair recht van vruchtgebruik uit? De conclusie is dat de stiefmoeder het recht heeft een vruchtgebruik te vestigen op de volledige woning. Lees meer: ECLI:NL:RBNHO:2022:11977

Het verwerpen van een erfenis kan alleen onvoorwaardelijk en zonder tijdsbepaling geschieden. Met andere woorden kan je een verwerping niet zomaar terugdraaien. Alleen in bijzondere situaties kan dat bij bijvoorbeeld een geestelijke stoornis. Zo lezen wij dat in deze uitspraak: ECLI:NL:GHARL:2022:113. De verwerping is een eenzijdige rechtshandeling. Een eenzijdige rechtshandeling is nietig als de wil ontbreekt (3:34 lid 2 BW). Artikel 3:36 BW biedt bescherming aan degene die als derde op grond van een verklaring of gedraging, overeenkomstig de zin die hij daaraan onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijze mocht toekennen, het ontstaan, bestaan of tenietgaan van een bepaalde rechtsbetrekking heeft aangenomen en in redelijk vertrouwen op de juistheid van die veronderstelling heeft gehandeld. Medeerfgenamen die bekend zijn met een geestelijke stoornis kunnen zich hier niet op beroepen als de rechter in de hiervoor genoemde uitspraak.

Aan het hof werd de volgende vraag voorgelegd: wordt met ‘behoudens het wettelijk erfdeel mijn wettige afstammelingen toekomende’ bedoeld het erfdeel volgens het erfrecht bij versterf of een erfdeel gelijk aan de legitieme portie? Het hof volgt de rechtbank in haar uitleg van het testament van de erflaatster. Onder het oude BW was synoniem voor ‘wettelijk erfdeel’: ‘legitieme portie’, zoals blijkt uit het opschrift van de derde afdeling van de twaalfde titel van het derde boek en uit artikel 960 van die afdeling. Bovendien was de legitimaris onder het oude recht erfgenaam, en anders dan onder het thans geldende erfrecht, waar de legitimaris schuldeiser is. Hiervan uitgaande ligt het voor de hand de bewoordingen ‘het wettelijk erfdeel’ in de testamentaire bepaling: “II. Ik benoem mijn echtgenoot tot mijn enige erfgenaam, behoudens het wettelijk erfdeel mijn wettige afstammelingen toekomende” uit te leggen als een erfdeel gelijk aan de legitieme portie. Anders gezegd: de erflaatster heeft bedoeld haar wettige afstammelingen tot erfgenaam te benoemen voor een erfdeel gelijk aan de legitieme portie. Deze is – daar zijn de erfgenamen het over eens – gelijk aan twee/negende deel. Bron: ECLI:NL:GHAMS:2022:3218

Recentelijk heeft de Hoge Raad zich uitgelaten over de vraag of een finaal verrekenbeding in huwelijkse voorwaarden gelijk gesteld kan worden met een legaat (in juridische termen een quasi-legaat). De Hoge Raad merkt een schuld uit hoofde van huwelijkse voorwaarden aan als quasi-legaat. Dit heeft grote gevolgen voor de berekening van de legitieme. Deze quasi-legaat wordt genegeerd (ECLI:NL:HR:2022:1339).

Er is GEEN automatische beneficiaire aanvaarding namens de onder bewind gestelde als de wettelijke vertegenwoordiger 3 maanden heeft stilgezeten. Dit geldt wel voor minderjarigen en mensen die onder curatele zijn gesteld.

In een uitspraak van het hof merkt zij artikel 1:441 BW aan als lex specialis, zodat de nalatenschap – in weerwil van de Aanbevelingen meerderjarigenbewind – na verloop van drie maanden niet op grond van artikel 4:193 lid 2 BW van rechtswege geldt als beneficiair aanvaard.

Met toestemming van de rechthebbende is de bewindvoerder zonder rechterlijke machtiging tot verwerping van de nalatenschap bevoegd.

Bron: ECLI:NL:GHARL:2022:8787

Nee, als er vermogen geërfd is met een testamentaire minderjarigenbewind (1:253i lid 4 letter c BW) telt het niet mee voor het bepalen van de huurtoeslag. Van belang is dat noch de minderjarige noch anderen vrijelijk over dit vermogen kunnen beschikken. Het bij testament ingestelde minderjarigenbewind heeft tot gevolg dat noch de minderjarige noch de ouder kan beschikken over het het onder bewind gestelde vermogen. Bij de Belastingdienst kan een verzoek ingediend worden om het vermogen van een minderjarige niet mee te tellen bij het vermogen van de ouder (art. 9.1.a.2. uitvoeringsregeling Algemene wet inkomensafhankelijke regelingen). Bron: ECLI:NL:RBMNE:2022:3920

Bij een onverwachte schuld in een erfenis kan je de kantonrechter verzoeken om je zuivere aanvaarding alsnog om te zetten in een beneficiaire aanvaarding. Je moet dat verzoek binnen 3 maanden na het ontdekken van de schuld doen (4:194a BW). De kantonrechter verleent een machtiging als er sprake is van een onverwachte schuld oftewel een schuld die je niet kende en niet behoorde te kennen.

Is de erfenis al verdeeld (bijvoorbeeld bij na een wettelijke verdeling) of vereffend en komt er dan nog een schuld naar voren, die je niet kende en ook niet behoorde te kennen, dan kan je op basis van lid 2 van 4:194a BW door de kantonrechter worden ontheven van je verplichting om de schuld uit je eigen vermogen te voldoen voor zover deze niet uit hetgeen je uit de erfenis hebt verkregen, kan worden voldaan.

Geen onverwachte schuld in een erfenis of nalatenschap?

De erfgenamen zijn verplicht om de nalatenschap af te wikkelen en hebben een onderzoeksplicht naar de schulden van degene die is overleden. Om deze te kunnen betalen, moet je weten welke schulden er zijn. Daarvoor is het minimaal noodzakelijk dat je de administratie van de overledene raadpleegt. Je moet dus op zoek gaan naar “verborgen” schulden. Van belang is dus ook dat de schulden niet te voorzien zijn. Geen onverwachte schuld is bijvoorbeeld een schuld aan een zorgverzekeraar in verband met het persoonsgebonden budget (PGB) dat aan de erflater was verstrekt aldus de Rechtbank Midden-Nederland (ECLI:NL:RBMNE:2017:3261). Ook geen onverwachte schulden in een erfenis zijn bijvoorbeeld schulden die hoger uitvallen dan je in eerste instantie dacht. Daarnaast zal ook niet als onverwachte schuld aangemerkt worden een duur appartement met hoge servicekosten die achteraf onverkoopbaar blijkt waardoor een positieve nalatenschap later negatief wordt.

Kosten achteraf zijn ook geen onverwachte schulden

Vereffeningskosten van bijv. een advocaat of een notaris zijn ook geen onverwachte schulden. De kosten van vereffening, executele en afwikkeling kunnen dus niet worden aangemerkt als onverwachte schulden. De verkrijging van een erfenis gaat gepaard met de verplichting om deze op goede wijze af te wikkelen. Een erfgenaam moet rekening houden met afwikkelingskosten (ECLI:NL:RBROT:2022:2773).

‘Goede trouw’

Omstandigheden waarbij facturen naar een postadres gingen in plaats van een woonadres, dat de erfgenamen de Nederlandse taal niet machtig zijn of de administratie hebben uitbesteed aan een derde die met de noorderzon is vertrokken en hierdoor niet bekend zijn met de schuld zijn geen omstandigheden om de schuld aan te merken als onverwachte schuld. Dit blijkt uit de volgende uitspraak: ECLI:NL:RBMNE:2017:3261.

Volgens de rechter wordt er met de woorden ‘kende en behoren te kennen’  aangesloten bij het begrip ‘goede trouw’ (art 3:11 BW). Goede trouw ontbreekt als de erfgenaam op het moment van aanvaarden wist van de schuld. Ook als een erfgenaam weliswaar een juiste voorstelling van zaken miste met betrekking tot schulden, maar onder de gegeven omstandigheden beter behoorde te weten of twijfelde of had moeten twijfelen over (de afwezigheid van) een schuld en heeft nagelaten hiernaar nader onderzoek te doen, kan de erfgenaam niet als te goeder trouw worden aangemerkt.

Wat zijn onverwachte schulden

Onverwachte schulden kunnen zijn borgstellingen, garantstellingen verleend door de overledene die na het overlijden worden ingeroepen. Ook hoofdelijke aansprakelijkheid die ontstaat bij het mee-tekenen voor een schuld van een ander die na het overlijden wordt ingeroepen is in deze uitspraak: ECLI:NL:RBOBR:2017:136 aangemerkt als onverwachte erfenisschuld. Erfrechtelijke schulden aan bijv. stiefkinderen kan een onverwachte schuld zijn als je niet bekend was met die stiefkinderen en de stiefouder. Van belang voor onverwachte erfenisschulden is dat zij niet terug te vinden zijn in de administratie van de overledene. De rechtspraak zal het begrip onverwachte schuld nader inkleuren.

Slot

Heb je zuiver aanvaard en word je geconfronteerd met een onverwachte schuld dan begint direct de termijn van 3 maanden te lopen. Dien dus snel een verzoek in bij de kantonrechter voor een machtiging.

In de wet staat dat als jij veroordeeld wordt vanwege moord op bijv. je echtgenote dat je dan onwaardig bent om te erven (4:3 BW). In de wet staat: Van rechtswege zijn onwaardig om uit een nalatenschap voordeel te trekken hij die onherroepelijk veroordeeld is ter zake dat hij de overledene heeft omgebracht, heeft getracht hem om te brengen, dat feit heeft voorbereid of daaraan heeft deelgenomen. In een uitspraak van de rechtbank is vastgesteld dat als je ontslag van rechtsvervolging met TBS krijgt je niet onwaardig bent om te erven. (ECLI:NL:RBGEL:2022:498). Hopelijk volgt er hoger beroep in deze kwestie en komt het Hof tot een ander oordeel.

Ja, als de vordering opeisbaar is geworden omdat het testament dat bepaalt moet je opeisen. Veel langstlevende testamenten bevatten bepalingen die vervelend kunnen uitpakken als je hierop niet bedacht bent. Bij de volgende uitspraak bleek een vordering verjaard doordat vader was hertrouwd in 1988 en de vordering van de overleden echtgenote toen opeisbaar werd. In 2008 verjaarde de vordering (artikel 3:306, artikel 3:313 BW en artikel 73 Overgangswet NBW). Een afspraak in 2005 dat de vorderingen pas opgeëist werden na het overlijden van de stiefmoeder mocht niet baten. Deze uitspraak leert ons dat je altijd moet opeisen en vervolgens maar een lening o.i.d. moet afsluiten met vader om te voorkomen dat je erfrechtelijke vordering verdampt na 20 jaar (ECLI:NL:GHSHE:2022:301).

Kan je de auto van de buurman aan je kind legateren? Ja, dat kan. Artikel 4:49 lid 1 BW bepaalt dat een ten laste van een erfgenaam gemaakt legaat van een op een bepaald goed te vestigen recht vervalt indien het goed bij het openvallen van de nalatenschap daartoe niet behoort. Dat is alleen anders als uit de uiterste wil zelf is af te leiden dat de erflater het legaat niettemin zo heeft gewild. Als je dus de betreffende auto legateert dan weet je dat je geen eigenaar bent en dat het dus de bedoeling is om de auto over te kopen van de buurman. Wil de buurman zijn auto niet verkopen dan zijn de erfgenamen gehouden om de waarde van de auto uit te keren aan de legataris.

Eerder gemaakte testamenten vallen onder de geheimhoudingsplicht van een notaris en zijn in beginsel niet op te vragen. Deze geheimhoudingsplicht van de notaris kan slechts in bijzondere omstandigheden worden opgeheven. Hierbij moet er sprake zijn van een zwaarder wegend belang bij inzage of afgifte van de eerdere testamenten. In de volgende uitspraak was daarvan sprake: ECLI:NL:RBAMS:2021:3209. Inzage in het voorlaatste testament krijg je uiteraard alleen als je daarin als erfgenaam bent benoemd.

Stel je krijgt gecombineerd een legaat dat bestaat uit een geldbedrag en een legaat tegen inbreng. Kan je deze gedeeltelijk aanvaarden of verwerpen? Het niet nodig om een legaat te aanvaarden. Je hebt als legataris wel de bevoegdheid om een legaat te verwerpen (4:201 lid 1 BW). Lid 3 van het hiervoor genoemde artikel zegt: “De verwerping van een legaat moet op ondubbelzinnige wijze geschieden, maar is aan geen vorm gebonden.

De testateur kan bepaald hebben dat het legaat alleen in zijn geheel kan worden verworpen. In zo’n geval is gedeeltelijke verwerping dus niet mogelijk. Is er dus niks opgenomen en leent het legaat zich ervoor dan kan je het gedeeltelijk verwerpen. Gedeeltelijk verwerpen om erfbelasting te besparen heeft geen zin. Artikel 30 Successiewet is van toepassing. Dat artikel zegt samengevat dat je met een verwerping niet minder erfbelasting gaat betalen.

In een testament is het volgende opgenomen:

“Aan de executeur komt een beloning toe gelijk aan één procent (1%) van de waarde van mijn vermogen per de sterfdag. De executeur is bevoegd ter zake van zijn beloning jaarlijks een voorschot op te nemen. Op grond van bijzondere omstandigheden kan op verzoek van de executeur of een of meer van mijn erfgenamen voor bepaalde of onbepaalde tijd de hiervoor vermelde beloning anders worden geregeld. Ik bepaal dat dit verzoek aan de kantonrechter te Amsterdam zal moeten worden gericht, die zal beslissen in hoogste ressort.”

De rechter heeft het verzoek om de beloning hoger vast te stellen afgewezen. In een testament kan je op basis van artikel 4:144 lid 2 een beloning anders regelen. Je kan het hoger of lager vaststellen maar het past volgens de rechter niet in het wettelijke systeem om de bevoegdheid bij de rechter neer te leggen (ECLI:NL:GHAMS:2021:696) (geen welwillendheidsbeslissing).

Door een langstlevende testament krijgen de kinderen een niet-opeisbare geldvordering op hun langstlevende ouder. Deze vorderingen zijn gedeficaliseerd (art. 5.4 Wet IB 2001). Als de langstlevende opnieuw een huwelijk aangaat of komt te overlijden zijn deze vorderingen vaak opeisbaar (volgens het testament van de eerst overledene). Als de langstlevende met de kinderen afspreekt dat zij hun vorderingen pas kunnen opeisen nadat ook de nieuwe partner is overleden blijft de deficalisering gelden alsdus de Belastingdienst. In de parlementaire geschiedenis is opgenomen dat de deficalisering blijft gelden bij een dergelijke schuldvernieuwing en andere gevallen waarin er rechtens of feitelijk een nauw verband is tussen de oude en de nieuwe schuld.

In veel oude testamenten staan rentepercentages genoemd. Neem als voorbeeld: “een rente te betalen gelijk aan de rente welke door de Rijkspostspaarbank over direkt opvraagbare tegoeden wordt vergoed”. De rechtbank heeft zich in 2004 uitgelaten over de hiervoor genoemde rente. Zij gaf aan dat deze niet meer te achterhalen was en was van mening dat de wettelijke rente van toepassing was (bron/ Notamail 2014/27)

Ik zou graag willen weten of het aanvragen van een verklaring van erfrecht van invloed is wanneer je een erfenis wilt verwerpen? Ik sta op het punt om een erfenis te verwerpen echter word ik door instanties toch om een verklaring van erfrecht gevraagd. Ik twijfel of ik hiermee niet de erfenis zuiver aanvaard?

Nee, het aanvragen van een verklaring van erfrecht is geen daad van zuivere aanvaarding. Je kan ook een akte van verwerping overleggen en daarmee aantonen dat je geen erfgenaam bent. Let op de plaatsvervulling bij verwerpen!

Drie voorwaarden zijn er verbonden aan een codicil (4:97 BW). 1. het moet volledig handgeschreven zijn. 2. er moet een datum op staan. 3. er moet een handtekening onder staan. Verder moet het gaan om spullen ((lijf)sieraden of inboedel of auteursrechten en dus niet om geld. Een gezamenlijk codicil met uw partner volstaat ook niet omdat het niet volledig door een persoon handgeschreven is. Kortom voorkom discussies en stel allebei een eigen codicil op. Alleen het origineel is geldig en bewaar het codicil op een plek waar je erfgenamen het zullen vinden of laat het door de notaris bewaren bij je testament. Bedenk goed dat als een erfgenaam de inhoud niet aanstaat uw codicil zomaar kan verdwijnen. Als het echt uitgevoerd moet worden zet het dan in je testament.

Je kan je eigen testament altijd herroepen zolang je voldoende wilsbekwaam bent. Kan je ook een testament al nietig laten verklaren als deze door misbruik tot stand is gekomen en de testateur nog leeft? Juridisch gezien heeft een testament pas waarde als de testateur is overleden. Officieel kan je dus pas na een overlijden een verzoek tot vernietiging indienen. Onlangs heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant een verzoek tot vernietiging tijdens leven toegekend (ECLI:NL:RBZWB:2019:2979)

Een legitieme vordering is in beginsel opeisbaar 6 maanden na het overlijden (4:81 lid 1 BW). Als er sprake is van een wettelijke verdeling dan is de vordering pas opeisbaar als de langstlevende komt te overlijden, failliet gaat of in de schuldsanering komt. Als er geen sprake is van een wettelijke verdeling maar van samenwoners dan moet er een notarieel samenlevingscontract zijn en een bepaling opgenomen worden in het testament om te voorkomen dat de legitieme binnen 6 maanden ingeroepen kan worden (4:82 BW).

De termen bezwaarde en verwachter(s) worden gebruikt bij een tweetrapsmaking (fideï-commis de residuo) een erflater (ook wel ‘insteller of testateur’ genoemd) benoemt onder ontbindende voorwaarde de bezwaarde als eerste erfgenaam bij een erfstelling of legataris als er sprake is van een tweetrapslegaat. De verwachter is de tweede erfgenaam of legataris onder de opschortende voorwaarde dat hij leeft op het moment dat de ontbindende voorwaarde in vervulling gaat. Een van de ontbindende voorwaarden is het overlijden van de bezwaarde. Als de verwachter niet meer leeft op het moment dat de ontbindende voorwaarde in vervulling gaat, wordt het recht van de bezwaarde onvoorwaardelijk. Samengevat is een bezwaarde erfgenaam/legataris onder ontbindende voorwaarde en een verwachter erfgenaam/legataris onder opschortende voorwaarde. Je hebt dus iets geërfd met een doorgeefverplichting van het restant (fideï-commis de residuo).

Een ervenrekening is vaak de rekening van de overledene. Na het overlijden blokkeert de bank de rekening van de overledene (bekijk het beleid per bank>>>). Na het overleggen van een verklaring van erfrecht wordt deze rekening op naam gezet van erven van de overledene. Vanaf dat moment wordt de rekening van de overledene een ervenrekening genoemd.  Deze wordt gebruikt om de nalatenschap mee af te wikkelen. Gedurende een periode van een jaar worden er nog bedragen teruggestort of betaald. Denk hierbij om teruggaven van de Belastingdienst of abonnementen die door het overlijden zijn geëindigd.

Als er geen erfgenamen zijn, volgt de Staat de erflater op in de goederen, maar niet in de schulden, zie art. 4:189 lid 4 BW. De Staat treedt op als bijzondere erfrechtelijke verkrijger onder algemene titel maar is geen erfgenaam. Het Rijksvastgoedbedrijf voert bij iedere aanmelding van een onbeheerde nalatenschap een basisonderzoek uit om te achterhalen wat de omvang van de nalatenschap is en wie de erfgenamen zijn. Je kunt een (vermoedelijk) onbeheerde nalatenschap aanmelden via een e-mail naar: postbus.rvb.nalatenschappen@rijksoverheid.nl onder vermelding van alle beschikbare en relevante informatie. Denk hierbij aan de volgende gegevens: naam, geboortedatum, overlijdensdatum, laatste adres, specificatie saldo, kopie akte van overlijden, hoogte van eventuele schulden. Nakomende post kunt u doorzenden.

Een verklaring van erfrecht wordt afgegeven door een notaris en is niet gratis. Bekijk hier de online tarieven voor een verklaring van erfrecht>>> Wanneer het gaat om akten met betrekking tot familiezaken (testamenten of huwelijkse- of partnerschapsvoorwaarden) kan er met een inkomensverklaring verzocht worden om een toevoeging.  Je hebt hiervoor een inkomensverklaring van de Raad van de Rechtsbijstand nodig. Deze kan je aanvragen via ‘Mijn Rechtsbijstand“. Met je inkomensverklaring kan je bij de voorzitter van de Kamer van Toezicht voor de Notarissen en de Kandidaat-notarissen een schriftelijk verzoek voor een toevoeging indienen (artikel 56 Wna). De voorzitter van de Kamer van Toezicht beslist of u in aanmerking komt voor het lage tarief. Als dit het geval is, wijst hij een notaris aan om de betreffende akte op te stellen. Bedacht moet worden dat een verklaring van erfrecht kosten zijn van de nalatenschap. De voorzitter van de kamer voor het notariaat kan tegemoetkoming bij een verklaring van erfrecht verlenen als de erfenis minder bedraagt dan het heffingsvrije vermogen van € 30.846 (2020) en deze erfgenaam verder geen financiële draagkracht heeft (artikel 56 lid 2 c Wna). Is de nalatenschap negatief dan kan je de rechtbank met je inkomensverklaring verzoeken om vermindering van het griffierecht (2020: € 130,-) voor het verwerpen van een nalatenschap.

Nee, een officiële verklaring van erfrecht (4:188 BW) wordt volgens de wet afgeven door een notaris. In de wet staat samengevat dat”Een verklaring van erfrecht is een notariële akte waarin een notaris verschillende feiten meldt die relevant zijn met betrekking tot het overlijden.” Bij de gemeente kan je dus geen verklaring van erfrecht aanvragen. De gemeente kan je uit de basisregistratie of vanaf de persoonskaart van een overledene een overzicht geven van de familieleden van de overledene. Echter het is niet gezegd dat deze familieleden automatisch erfgenaam zijn. Het kan zijn dat de overledene een testament heeft gemaakt waarbij een goed doel tot erfgenaam is benoemd.

Een tweetrapsmaking wordt ook wel een making over de hand genoemd (4:136 BW e.v.) en kent 1. een erfstelling of legaat onder ontbindende voorwaarde; 2. een making onder opschortende voorwaarde; 3. de voorwaarde van overleving (4:56 BW). De 30 jaarseis geldt niet voor tweetrapsmakingen. De bezwaarde en de verwachters moeten dan wel voldoen aan de kwaliteitseisen van 4:56 BW lid 2 en 3. Tweetrapsmakingen worden vaak vanwege fiscale redenen opgenomen. De belastingheffing volgt de feitelijk rechthebbende (bezwaarde) en in tweede instantie de opvolgers (verwachters). Veel echtparen benoemen de langstlevende tot bezwaarde en de kinderen tot verwachters om zodoende de partnervrijstelling bij het eerste overlijden optimaal te benutten en pas bij het tweede overlijden af te rekenen met de Belastingdienst. De tarieven zijn van toepassing op de dag van de vervulling van de voorwaarde (art. 21 lid 4 SW) op dat moment krijg je namelijk ook het overschot van de goederen.

In veel estate planningstestamenten met een wettelijke verdeling worden partners benoemd voor 1% van de nalatenschap en de kinderen samen voor 99%. Dit neemt niet weg dat de partner nog steeds eigenaar wordt van alle bezittingen. Echter door de wettelijke verdeling en de 99% erfstelling voor de kinderen worden de schulden aan de kinderen groter. Een dergelijke erfstelling wordt vaak opgenomen bij de grotere vermogens en is bedoeld om erfbelasting bij het tweede overlijden te besparen of flexibiliteit toe te voegen aan het testament. Over de erfdelen van de kinderen moet na uw overlijden al erfbelasting betaald worden, maar deze kan worden vermindert door toepassing van een afvullegaat.

Geef je opdracht voor een uitvaart dan ben je als opdrachtgever verplicht om de rekening te voldoen. Wat nu als de nalatenschap negatief is en niemand de opdracht wil geven voor een uitvaart? In dat geval is de burgemeester van de gemeente waar de overledene is overleden op grond van de Wet op de lijkbezorging verplicht om de uitvaart te verzorgen. De uitvaart mag pas 3 dagen na het overlijden plaatsvinden en moet binnen 6 werkdagen na het overlijden plaatsvinden. De gemeente neemt de kosten voor de lijkschouwer voor haar rekening. De gemeente zal deze kosten altijd proberen te verhalen op de nabestaanden. Zij kunnen aankloppen bij de kinderen van de overledene. Dit ongeacht of zij de erfenis hebben verworpen. Kinderen blijven aansprakelijk voor de uitvaartkosten van hun vader of moeder (artikel 22 Wet op de lijkbezorging>>).

In een ik-opa-testament is vastgelegd dat de kinderen van de overledene een bedrag erven, dat zij bij hun eigen overlijden moeten uitkeren aan hun kinderen (de kleinkinderen). De kleinkinderen erven van de grootouder een vordering op hun eigen ouders voor het bedrag dat in het testament van de grootouder is vastgelegd. Dergelijke testamenten werden voor 2010 (wijziging successiewet) gemaakt om erfbelasting te besparen. Door een wetswijziging pakken dergelijke testamenten nu vaak onvoordelig uit.

In veel oude testamenten staat: Over de vordering wegens overbedeling is een enkelvoudige rente verschuldigd van de dag van mijn overlijden tot de dag van betaling. Deze rente zal worden berekend naar de wettelijke rente, geldend per een januari van elk jaar waarover die berekening plaatsvindt en zal uitsluitend opeisbaar zijn bij faillissement of overlijden. Welke testamentaire rente is verschuldigd? Je hebt de wettelijke rente voor consumenten (voor niet-handelstransacties) en voor bedrijven en overheidsorganisaties (voor handelstransacties).  Het gaat om de rente voor niet handelstransacties. Een overzicht van het verloop staat op deze website>>>

In veel oude testamenten staan bepalingen over de legitieme. Bijvoorbeeld “een bedrag in geld dat overeenkomt met de omvang van haar legitieme portie” of “in de legitieme wordt gesteld”. Hoe worden dergelijke testamenten afgewikkeld? Geldt de legitieme onder het oude recht of onder het huidige recht? Van belang is het overgangsrecht. In het bijzonder artikel 128 Overgangswet. Testamenten die onder het nieuwe recht open vallen moeten in beginsel onder het nieuwe recht worden afgewikkeld (de huidige rechten en bevoegdheden gelden). Daarbij wordt qua erfdeel de oude legitieme gehanteerd tenzij uit het testament valt op te maken dat het erfdeel van de legitimaris zo klein mogelijk moet zijn dan geldt de nieuwe legitieme. De legitieme onder het oude recht was onbeperkt. Onder het nieuwe recht geldt een periode van vijf jaar om de legitieme in te roepen. Door het overgangsrecht zijn legitieme porties bij opengevallen nalatenschappen onder het oude recht niet meer in te roepen.

In een testament voor 2003 gemaakt (laat een echtgenote en 3 kinderen achter) is het volgende opgenomen: Ik benoem mijn echtgenote tot erfgename van alle zaken, welke ik bij mijn overlijden zal nalaten, of indien ik erfgenamen in de recht lijn mocht achterlaten van zodanige gedeelte van die zaken, waarover ik te haren behoeve heb mogen beschikken. Wat is hier bedoeld? Volgens het huidige erfrecht mag een testateur over zijn hele nalatenschap beschikken en is dus de echtgenote enig erfgename. Als je het testament gaat uitleggen dan kan redeneren dat de kinderen een erfdeel overeenkomend met hun legitieme krijgen. Waar mag een testateur onder het oude recht over beschikken? Over alles behalve het legitieme deel. Vervolg vraag is de legitieme onder het oude of het nieuwe recht. In dit geval is het verstandig om een vaststellingsovereenkomst op te maken dan wel het voor te leggen aan de rechter voordat er een verklaring van erfrecht wordt afgegeven.

In 2003 is het erfrecht gewijzigd en dus ook de legitieme regeling. Het gedeelte waarover een erflater niet heeft mogen beschikken was je legitieme of het wettelijk erfdeel. Hoe groot je legitieme/erfdeel was oftewel het breukdeel, was toen ook afhankelijk van het aantal erfgenamen.  “Artikel 961 BW oud luidde: 1. Indien de erflater slechts één kind nalaat, bestaat dat wettelijk erfdeel in de helft (1/2) van de goederen, welke het kind bij versterf zou hebben geërfd. 2. Indien er twee kinderen overblijven, is het wettelijke erfdeel voor ieder kind twee derde (2/3) gedeelten van hetgeen hetzelve bij versterf zoude erven. 3. In geval de overledene drie of meer kinderen nalaat, zal het wettelijk erfdeel drie vierde (3/4) gedeelte bedragen van hetgeen elk kind bij versterf zoude gehad hebben. 4. Onder den naam van kinderen worden begrepen de afstammelingen, in welken graad zij ook zijn; echter worden deze alleen gerekend in plaats van het kind, hetwelk zij in de nalatenschap van den erflater vertegenwoordigen. Onder het huidige recht is de positie van de legitimaris die van schuldeiser in plaats van erfgenaam onder het oude recht.

Inbreng van schenkingen kan opgelegd zijn in een testament door een testateur (4:229 BW) of direct in een schenkingsovereenkomst. De in te brengen schenking wordt dan bij de erfenis opgeteld en zorgt voor een andere verdeling. De schenking wordt in dat geval dus als voorschot op de erfenis gezien en zorgt voor het gelijkmaken van de erfdelen.  Dit is ook het geval bij een wettelijk verdeling 4:15 lid 3 BW. Let op! er geldt een maximum voor de inbreng. Je hoeft als ontvanger van de schenking nooit bij te betalen aan een erfenis. Stel je hebt een schenking ontvangen van € 100,- die je moet inbrengen. De nalatenschap is € 200 en er zijn 4 erfgenamen. De inbrengverplichting is zodanig dat je niet hoeft bij te betalen maar ook niets zal ontvangen (4:233 lid 2). Je inbrengverplichting is dus feitelijk € 66,67 (afgerond). De andere 3 erfgenamen ontvangen ook € 66,67.

Aanwas komt erop neer dat een erfdeel verdeeld wordt onder de andere erfgenamen naar evenredigheid van hun erfdeel als plaatsvervulling niet mogelijk of uitgesloten is tenzij uit het testament iets anders blijkt. In 2003 is het erfrecht gewijzigd. Vanaf 2003 is er aanwas als er twee of meer personen zijn geroepen tot een nalatenschap (gezamenlijke making). Voor welke delen maakt niet uit (4:48 BW). Onder het oude recht oftewel met een oud testament was er slechts sprake van aanwas als de erfstelling luide tezamen en voor gelijke delen (art. 1049 lid 2 oud BW) oftewel zonder vermelding van de delen of gelijke delen. Vaak moet je dergelijke testamenten gaan uitleggen en zal hierdoor Art. 4:48 die weliswaar onmiddellijke werking heeft toch terzijde worden geschoven.

Sinds de wijziging van het erfrecht in 2003 zijn er een aantal verschillen tussen het oude en het nieuwe recht. Plaatsvervulling geldt vanaf 2003 ook voor de erfgenamen die in leven zijn en verwerpen, onwaardig zijn om te erven, vervallen verklaring van erfrecht of onterfd zijn. Door het overgangsrecht moet een begrip als plaatsvervulling uitgelegd te worden volgens het recht dat gold bij het opmaken van het testament. Als er gesproken wordt over plaatsvervulling in een oud testament worden de plaatsen van degene die verworpen hebben, onterfd of onwaardig zijn niet vervuld.  Dit blijkt uit artikel 4:46 BW

Een testamentaire last is een verplichting opgelegd bij testament aan een of meer erfgenamen, een executeur dan wel iemand die een legaat ontvangt (art. 4:130 lid 1 BW). Een last kan opgelegd worden in het belang van de testateur, erfgenaam of een derde. Degene die profiteert van een last is lastbevoordeelde en degene die hem moet uitvoeren is de lastbezwaarde. De lastbevoordeelde hoeft in beginsel niet geïnformeerd te worden over de last tenzij duidelijk in het testament staat dat deze wel geïnformeerd dient te worden.  Een testamentaire last zorgt voor een legaat of erfstelling onder ontbindende voorwaarde.  Het gevolg van het niet nakomen van een last het vervallen van je positie als erfgenaam of legataris.

Een inferieure making (uiterste wilsbeschikkingen, bijvoorbeeld benoeming erfgenaam of legaat) is dus een erfstelling of legaat waar voor een kind (legitimaris) beperkingen (“voorwaarden, een last en/of bewind”) aan verbonden zijn die hij/zij niet hoeft te accepteren.  Je moet dan binnen 3 maanden na het overlijden verklaren dat je deze hierna beschreven beperkingen niet accepteert en je erfenis in contanten wenst te ontvangen (contantenverklaring). Deze beperkingen zijn een onterecht ingesteld bewind 4:75 BW of een legaat in termijnen 4:74 BW. In alle andere gevallen zal de waarde van de beperkingen in mindering gebracht worden op je legitieme portie. Raadpleeg altijd een notaris als je in deze situatie zit!

Ik wil een schenking doen aan een stiefkleinkind van mijn overleden partner. Welk tarief is van toepassing? Kinderen zijn fiscaal gedefinieerd in art. 2 AWR als eerstegraads bloedverwant en aanverwant in de neergaande lijn. In het Burgerlijk Wetboek is in artikel 1:3 lid 2 BW opgenomen dat: “Door huwelijk of door geregistreerd partnerschap ontstaat tussen de ene echtgenoot dan wel de ene geregistreerde partner en een bloedverwant van de andere echtgenoot dan wel de andere geregistreerde partner aanverwantschap in dezelfde graad als er bloedverwantschap bestaat tussen de andere echtgenoot dan wel de andere geregistreerde partner en diens bloedverwant.” Deze band blijft fiscaal bestaan ookal is het huwelijk is ontbonden. In de Successie geldt er door artikel 19 SW een extra vereiste dat het huwelijk door overlijden moet zijn ontbonden. In de Successiewet is weer de kwalificatie van partner gelijkgesteld met het huwelijk (artikel 1a SW). De kinderen van uw partner kwalificeren als uw relatie voldoet aan het partnerbegrip als stiefkinderen en daarmee als het goed is ook hun kinderen als uw stiefkleinkinderen. Zekerheidshalve adviseren wij u om dit na te vragen bij de Belastingdienst.

Nee, je hebt geen recht op de partnervrijstelling. In artikel 5a, lid 1, van de AWR staat het partnerbegrip. Daarin is opgenomen: “de ongehuwde meerderjarige persoon waarmee de ongehuwde meerderjarige belastingplichtige een notarieel samenlevingscontract is aangegaan en met wie hij staat ingeschreven op hetzelfde woonadres in de basisregistratie personen of een daarmee naar aard en strekking overeenkomende registratie buiten Nederland”. In de Successiewet is een speciaal partnerbegrip opgenomen voor de Successiewet: Artikel 1a SW “1. In afwijking van artikel 5a, eerste lid, onderdeel b, van de AWR worden voor de toepassing van deze wet en de daarop berustende bepalingen twee ongehuwde personen slechts als partner aangemerkt indien zij 6 maanden voorafgaand aan het overlijden: a. beiden meerderjarig zijn; b. op hetzelfde woonadres staan ingeschreven in de basisregistratie personen of een daarmee naar aard en strekking overeenkomende registratie buiten Nederland; c. ingevolge een notarieel samenlevingscontract een wederzijdse zorgverplichting hebben; d. geen bloedverwanten in de rechte lijn zijn, en  e. niet met een ander aan de in de onderdelen a tot en met d genoemde voorwaarden voldoen.” Het feitelijke samenwonen is dus niet voldoende. Inschrijving in de Basis Registratie Personen is noodzakelijk. Dit aldus het Hof ECLI:NL:GHSHE:2018:2864

Vaak zien wij in testamenten bepalingen die ervoor zorgen dat bepaalde kinderen niet meer krijgen dan zij op grond van het wettelijk erfrecht kunnen verkrijgen. De erflater schikt zich dan in de ondergrens die de wet aangeeft. Dit wordt in de vorm van een legaat gedaan zodat er slechts een vorderingsrecht is en voorkomt dat de legataris zich gaat bemoeien met de afwikkeling van de nalatenschap. Vaak wordt er iets opgenomen in het testament in de trant van “een bedrag in contanten ter grootte van zijn legitieme portie”. Hiermee wordt bedoeld als ter grootte van hetgeen de legataris ten aanzien van zijn legitieme portie te kort zou komen, als het geldlegaat zelf niet ware gemaakt’. Met andere woorden er wordt ook gekeken naar wat de legataris tijdens leven al heeft gekregen (Bron: ECLI:NL:GHARL:2018:7927) (Zie ook: ECLI:NL:RBNHO:2017:8078)

Ik ben als kind erkend door mijn niet biologische vader en draag nu al mijn leven lang zijn naam. Wat gebeurt er bij overlijden? Heb ik dan wel de rechten als bloedverwant? Door de erkenning ontstaat er een juridische band (1:203 BW en 1:199 BW). In het geval van overlijden ben je juridische gezien een kind en heb je dezelfde rechten.

In artikel 19 van de Successiewet 1656  staat een gelijkstellingsbepaling waarbij aanverwanten met bloedverwanten worden gelijkgesteld. Dit geldt ook als opa en oma fiscaal partner (conform de Successiewet) zijn oftewel ze hoeven niet gehuwd te zijn. Voorwaarde is wel dat het fiscaal partnerschap is geëindigd door overlijden. In dat geval kan het stiefkleinkind ook wel quasi stiefkleinkind genoemd erven tegen hetzelfde tarief als een eigen kleinkind. Bron: Cursus Belastingrecht S&E en ECLI:NL:HR:2010:BO0407

Als je gehuwd bent, dan heb je toestemming van je echtgenoot nodig door het doen van schenkingen. Dit is een gezinsbeschermende maatregel in het Burgerlijk Wetboek. Ontbreekt deze toestemming dan kan de echtgenoot deze rechtshandeling vernietigen. In een procedure was in geschil of erfgenamen ook een beroep kunnen doen op artikel 1:88 BW en artikel 1:89 BW. De Rechtbank oordeelt dat dit beroep kan worden gedaan door de erfgenamen. De erfgenamen zijn rechtsopvolgers onder algemene titel en treden in al haar voor overgang vatbare rechten, schulden en in haar bezit en houderschap (artikel 4:182 BW). Bron: RBMNE:2018:277

ja, een bank dient zich ervan te vergewissen dat zij de rekening van een overledene overdragen aan de erfgenamen van de overledene. Wanneer het om een heel klein bedrag gaat, kunnen banken je een bankverklaring laten tekenen en het bedrag vrijgeven. Door het tekenen van deze verklaring vrijwaar je de bank voor alle gevolgen die voortvloeien uit het gebruik van de bankrekeningen van de overledene (o.a. zuivere aanvaarding door gedraging als erfgenaam). De regels die banken hanteren staan hier>>>. De banken zijn dus niet verplicht om je een bankverklaring aan te bieden.  Zij kunnen je dus verzoeken om een verklaring van erfrecht.

Ontvang je als langstlevende partner een nabestaandenpensioen (AOW en uitkeringen o.g.v. de nabestaandenwet vallen hier niet onder)? Dan betaal je hierover geen erfbelasting. De helft van de waarde van het nabestaandenpensioen komt wel in mindering op je partnervrijstelling. Dit wordt dus ook wel pensioenimputatie genoemd. Je houdt altijd een minimale vrijstelling (artikel 32 SW lid 2). Je pakt het jaarlijkse bedrag aan nabestaandenpensioen dat gaat x de factor van het uitvoeringsbesluit * 0,5 minus 30% belastinglatentie.

Ja, dat is mogelijk na een verzoek bij de kantonrechter om een maatregel. Na een overlijden volgt een erfgenamenonderzoek. Er moet onderzoek gedaan worden naar mogelijke erfgenamen van de overledene. Vervolgens moeten alle erfgenamen zich uitspreken over het aanvaarden van de nalatenschap. Vaak is dit een tijdrovende procedure. Zolang het onderzoek loopt wordt een nalatenschap niet beheerd.  en ligt het beheer en de afwikkeling van de nalatenschap stil totdat deze procedure is afgewikkeld. Je kan de kantonrechter verzoeken een maatregel (4:191 lid 2) voor te schrijven, die inhoudt dat het beheer van de nalatenschap wordt toegewezen aan een persoon totdat het erfgenamenonderzoek is afgerond (bron: ECLI:NL:RBMNE:2017:4852). De kantonrechter kijkt of de maatregel proportioneel is. De omvang van de nalatenschap is daarbij van belang.

In veel oude testamenten voor samengestelde gezinnen is een tweetrapsregeling opgenomen voor het geval de eerst stervende echtgenoot voor zijn/haar echtgenoot komt te overlijden. De echtgenoot is bezwaarde en de kinderen en stiefkinderen zijn verwachters. Als er geen alternatieve erfstelling is opgenomen dan is de vraag of je de wettelijke regeling moet toepassen (alleen eigen kinderen erfgenaam) of dat je rekening houdt met de tweetrapsregeling. Volgens het Handboek Erfrecht en de parlementaire geschiedenis moet je tot de conclusie komen dat: “De verwachter is volgens de klaarblijkelijke bedoeling van de erflater de onmiddellijke erfgenaam als de bezwaarde ontbreekt.” Met andere woorden de verwachters zijn dus de directe erfgenamen als een alternatieve erfstelling ontbreekt. (bron: Zie Meijers T-M p. 323. Parl. Gesch. Vast p. 286)

Een erfgenaam overlijdt voordat een boedel is verdeeld er dus sprake van een onverdeelde boedel. Wie erven dan het aandeel in de onverdeelde boedel? Zijn dat de erfgenamen van de erfgenaam of alleen de kinderen van de erfgenaam? Als een erfgenaam met een aandeel in een onverdeelde boedel komt te overlijden, vererft zijn of haar aandeel naar diens erfgenamen. Als de erfgenaam een testament heeft gemaakt, wijst die de erfgenamen aan en anders bepaald de wet wie de erfgenamen zijn van de overleden erfgenaam. Tot zijn nalatenschap behoort dan ook zijn aandeel in de onverdeelde boedel.

In veel oude testamenten met een ouderlijke boedelverdeling (OBV) is voor de oprenting van de vorderingen van de kinderen de volgende bepaling opgenomen: “Bedoelde vorderingen zullen van mijn overlijden af een jaarlijkse rente dragen tegen een percentage gelijk aan het promesse disconto van De Nederlandse Bank N.V. op de eerste januari van het jaar, waarop de rentebetaling betrekking heeft, welke rente jaarlijks bij de hoofdsommen zal worden bijgeschreven, voor het eerst op een en dertig december van het jaar, waarin ik overlijd, zonder dat over deze rente wederom rente verschuldigd wordt. ” De promesse disconto van de Nederlandse Bank is vervallen. Welke rente moet je dan hanteren? Volgens de staatssecretaris mag je aansluiten bij de depositorente van de Europese Centrale Bank. Het besluit van de staatssecretaris laat in het midden of er nog een opslag geldt van 1,25% (zie vragen en antwoorden website DNB). De depositorente per 16 maart 2016: -0,40% is negatief. Hoe de Belastingdienst omgaat met de negatieve rente is niet duidelijk.

Stel je tante overlijdt zonder echtgenoot en kinderen. Zonder de erfstelling in het testament was je op basis van de wet erfgenaam geweest. Nu heb je slechts een legaat ontvangen en je bent bekend met de executeur maar je wil ook weten wie de erfgenamen zijn van je tante (erfstelling). Je stelt dat je als wettelijke erfgenaam van tante recht hebt op informatie over de erfstellingen op grond van artikel 49 lid 2 Wna. Mag je deze informatie opvragen bij de notaris of valt dit onder zijn geheimhoudingsverplichting? De notaris beoordeelt in beginsel zelf hoe ver zijn geheimhoudingsplicht strekt. De notaris neemt zelf de beslissing of de inhoud van een akte als vertrouwelijk heeft te gelden. Op basis van artikel 49 lid 1 Wna geeft de notaris informatie aan degenen die een recht ontlenen aan de akte. Iemand die een recht heeft verloren wordt op basis van artikel 49 lid 2 Wna ook aangemerkt als iemand die een recht ontleent aan de inhoud van de akte. Je bent door het testament geen erfgenaam meer dus ontleen je een recht aan de inhoud van de akte. Hier geldt wel een beperking “doch slechts ten aanzien van het desbetreffende onderdeel van die wilsbeschikking”.  In de notariële literatuur wordt verschillend gedacht over de vraag of het uittreksel ook de erfstellingen omvat. Het is dus aan de notaris omdat zelf te beoordelen. Wil de notaris niet meewerken dan zal je via een civiele procedure medewerking van de notaris moeten afdwingen. Hof Amsterdam 1 augustus 2017, nr 200.209.350/01 NOT (GHAMS:2017:3039)

Ik wil het testamentaire bewind laten opheffen. Naar welke rechtbank of kantonrechter moet ik het verzoekschrift beëindiging van de onderbewindstelling (op grond van 4:178 BW) sturen? Antwoord: De woonplaats van de bewindvoerder: Volgens 268 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering is in beginsel de rechter van de laatste woonplaats van de overledene bevoegd. Echter als het gaat om testamentair bewind, afdeling 7 van titel 5 boek 4 (o.a. beëindiging van de onderbewindstelling) dan is de rechter bevoegd van de woonplaats van de rechthebbende. Volgens 1:12 lid 2 BW volgt de minderjarige bij een (testamentaire) bewind de woonplaats van de bewindvoerder. Bekijk hier welke rechtbank bevoegd is als je weet om welke plaats het gaat>>>, Kies het Arrondissement en klik dan op “werk-en rechtsgebied” om te zien welke rechtbank bij de betreffende plaats hoort.

Er is een wettelijke regeling (4:28 BW lid 2) voor degene(n) die tot het overlijden met overledene duurzaam samenwoonde(n)(in de zin van 7:268 BW) in de woning van de overledene om hem of haar in de gelegenheid te stellen (zonder onmiddellijke zorg over zijn of haar huisvesting) op zoek te gaan naar nieuwe woonruimte. Je kan als huisgenoot aanspraak maken op voortgezet gebruik van de woning en inboedel voor een periode van 6 maanden. Woonde je zonder vergoeding in de woning dan hoef je in de 6 maanden ook geen vergoeding te betalen. Er moet wel sprake zijn van wederzijdse (financiële) verzorging. Zonder wederkerigheid, is geen sprake van een duurzame gemeenschappelijke huishouding.

Een testamentaire bewindvoerder is benoemd in een testament of op verzoek van een erfgenaam, legataris, executeur of andere belanghebbende (4:157 BW). De bewindvoerder moet zo snel mogelijk een beschrijving maken van de goederen waarop het bewind rust. Is hij door de rechter benoemd, dan moet hij een afschrift van de beschrijving tegen ontvangstbewijs inleveren ter griffie van de rechtbank van de woonplaats van de rechthebbende. De onder bewind gestelde is naast de bewindvoerder bevoegd tot gewoon onderhoud van de goederen en tot handelingen die onmiddellijk verricht moeten worden. Voor het overige komt het beheer uitsluitend toe aan de bewindvoerder. De goederen vallen niet meer onder het bewind van de ouders/wettelijk vertegenwoordiger (1:253i lid 4 sub c).

Als de overledene geen bezwaar heeft gemaakt tegen de wijze waarop een van de kinderen rekening en verantwoording heeft afgelegd, dan kunnen de overige kinderen (erfgenamen) dat na overlijden ook niet. Was de overledene niet in staat tot het afnemen van rekening en verantwoording dan is rekening en verantwoording aan de erfgenamen wel aan de orde. Als de overledene wel in staat was tot het afnemen van rekening en verantwoording dan is er alleen in geval van misbruik van omstandigheden nog de mogelijkheid voor de erfgenamen om rekening en verantwoording te vragen. Let op! bovengenoemde geldt als er een overeenkomst/levenstestament of iets dergelijks is.

Wie hebben er recht op een afschrift van een door de notaris afgegeven verklaring van erfrecht? ‘ Het kan voor schuldeisers bijzonder lastig zijn na het overlijden van de overledene te weten te komen wie diens erfgenamen zijn. Derden hebben recht om te weten wie de persoon van de overledene in het rechtsverkeer voortzet. In de Wet op het notarisambt (Wna) art. 49 B. is daarvoor het volgende opgenomen: “De notaris geeft van tot zijn protocol behorende verklaringen van erfrecht desverlangd afschriften uit aan degenen die daarbij belang hebben in verband met een rechtsverhouding waarin zij tot de erflater stonden.” Deze derden moeten aan tonen dat zij dus voldoende belang hebben in verband met een rechtsverhouding waarin zij tot de overledene stonden. De notaris zal, wanneer hij betrokken is bij de afwikkeling van de nalatenschap, in elk geval door raadpleging van het boedelregister kunnen worden achterhaald. Ook is het mogelijk om gegevens te achterhalen bij de notaris die de uiterste wil heeft opgesteld, hetgeen aan de hand van het testamentenregister kan worden nagegaan.

Wat houdt deugdelijk rekening en verantwoording geven in bij de afwikkeling van een nalatenschap met een boedelvolmacht? De gevolmachtigde is in beginsel gehouden om aan de overige erfgenamen die hem/haar gemachtigd hadden tot afwikkeling van de nalatenschap, verslag te doen van de bevindingen en van hetgeen de gevolmachtigde in het kader van de afwikkeling van de nalatenschap heeft ondernomen. Wat deze plicht precies inhoudt, wordt telkens bepaald door de aard van de rechtsverhouding welke verplicht tot het zich omtrent de behoorlijkheid van enig vermogensrechtelijk beleid te rechtvaardigen, en de omstandigheden van het gegeven geval. Het afleggen van rekening en verantwoording impliceert dat gevolmachtigde inzicht moet geven in de ontvangsten en uitgaven op de rekening(en) van de erflater met een behoorlijke verantwoording. Hiervoor is, behalve dat dit schriftelijk moet geschieden, geen bepaalde vorm voorgeschreven, hoewel de rekening overzichtelijk en behoorlijk gespecificeerd moet zijn eventueel voorzien van bescheiden c.q. rekeningafschriften ter ondersteuning van de op de rekening vermelde posten (bron: rechtspraak.nl).

Door verwerping hoef je de erfenis niet te vereffenen zoals bij een beneficiaire aanvaarding, toch is verwerping niet altijd de oplossing. Als je verwerpt krijg je niets uit de erfenis, ook geen persoonlijke spullen van de overledene. Je kinderen treden mogelijk in jouw plaats als erfgenaam. Je verschuift het probleem naar je kinderen. Willen zij ook verwerpen en zijn zij minderjarig dan heb je hiervoor een machtiging nodig van de kantonrechter (4:193 BW). Als er een verzekering is die tot uitkering komt (geen erfrechtelijke verkrijging) dan kunnen de polisvoorwaarden bepalen dat je door een verwerping geen aanspraak meer maakt op de uitkering uit levensverzekering. Lees dus goed de polisvoorwaarden in het geval van een levensverzekering.

Als de polis als begunstigde “mijn echtgenoot” bevat en de verzekeringsnemer en de begunstigde zijn gescheiden dan moet de polis uitgelegd worden. Het verzekeringsrecht kent niet een echtscheidingsbepaling zoals het erfrecht wel kent (4:52 BW). Als de ex-echtgenoot met naam en toenaam wordt genoemd, wordt vermoed dat de hoedanigheid van echtgenoot niet doorslaggevend is. Het kan dus per situatie verschillen.  Het kan de bedoeling zijn van partijen om elkaars begunstigden te blijven zolang de hypotheek niet is afgelost.

“Mijn vader is onlangs overleden en ik heb de uitvaart geregeld. Nu heeft mijn vader een negatieve nalatenschap. De uitvaart was verzekerd. Na aftrek van alle uitvaartkosten is er een bedrag overgebleven van de uitvaartverzekeringsuitkering. De uitvaartverzekering wil dat bedrag naar mij overmaken. Als ik daarmee instem heb ik dan meteen ook alles zuiver aanvaard of niet? Want ik wil niet de schulden van mijn vader hebben namelijk!”

Uitvaartverzekering en restant uitvaartverzekeringsuitkering

Een uitvaartverzekering is in beginsel geen erfrechtelijke verkrijging. Het is een uitkering krachtens overeenkomst. Hierop zijn ander regels van toepassing. Om deze vraag goed te kunnen beantwoorden moet je gaan kijken naar de begunstiging op de polis (7:967 BW). In eerste instantie wordt er gekeken of de persoon die de premies ook heeft betaald ook de verzekerde is. Dit kunnen dus verschillende personen zijn. Als de persoon die de verzekering heeft afgesloten ook de overledene is dan wordt er gekeken of er een (huwelijks)partner is. Is er geen partner dan wordt het betaald aan de kinderen. Als er geen kinderen zijn dan wordt het uitgekeerd aan de wettelijke erfgenamen. Als er uitgekeerd wordt op basis van de polis aan de kinderen dan kan het innen van het geld niet gezien worden als een aanvaardingshandeling.

Valt de polis direct in de nalatenschap dan kan het innen van een vordering gezien worden als een daad van zuivere aanvaarding. Wanneer valt een polis in de nalatenschap? Dat is het geval wanneer er geen begunstigde is aangewezen (blanco polis), wanneer de verzekeringnemer zichzelf als begunstigde heeft aangewezen en wanneer alle begunstigden de begunstiging niet aanvaarden. De verzekeringsnemer kan de verzekeringsuitkering die hij voor zichzelf bedongen heeft niet uitzonderen van zijn vermogen. Het voorwaardelijk recht op een uitkering maakt namelijk onderdeel van zijn vermogen en dus nalatenschap (en gehuwd in gemeenschap van goederen onderdeel van de huwelijksgoederengemeenschap).

Je moet dus goed beoordelen of de uitkering in de nalatenschap valt of een “zelfstandig recht” is. Een zelfstandig recht gaat buiten de nalatenschap om.

Een testament is een eenzijdige en hoogstpersoonlijke rechtshandeling. In een testament kan je aangeven hoe je erfenis afgewikkeld moet worden. De wet bepaalt normaal gesproken wie je erfgenamen zijn en voor welke delen. Als je wilt afwijken van de wettelijke regels voor de vererving van je vermogen dan moet je een testament maken. Een testament betekent een verklaring van de wil. De inhoud wordt pas kenbaar na je overlijden. Daarom wordt een testament ook een uiterste wilsbeschikking genoemd. Een uiterste wilsbeschikking kan alleen bij testament en alleen door de erflater persoonlijk gemaakt worden. In een testament kan je dus aangeven wie van je erven en voor welke delen. Je kan daarnaast ook (rechts)personen een vorderingsrecht toekennen. Dit gebeurt in de vorm van een legaat. Naast de benoeming van erfgenamen kan je ook bepalen op welke wijze je erfenis verdeeld dient te worden. Ook kan je bepalen welke personen hiertoe bevoegd zijn door bijvoorbeeld een executeur te benoemen. In Nederland kan je uitsluitend een testament opstellen via een notaris. De notaris draagt er zorg voor dat het testament wordt ingeschreven in het Centraal Testamentenregister. Via het register kan achterhaald worden of en bij welke notaris de laatst gemaakte uiterste wil in de kluis ligt. De inhoud van het document is niet bekend bij het register. Degene die het testament heeft gemaakt kan zijn uiterste wilsbeschikking steeds eenzijdig herroepen. In beginsel zal alleen de laatst gemaakte uiterste wil uitgevoerd worden mits deze alle voorgaande uiterste wilsbeschikking herroept.

De legitieme is een verkrijging op basis van het erfrecht en wordt bij het kind dat zijn legitieme (legitimaris) inroept ook als erfrechtelijke verkrijging belast met erfbelasting. De
onterfde legitimaris heeft vijf jaar de tijd om een beroep te doen op zijn legitieme. Wanneer begint dan de belastingsrente/heffingsrente te lopen als het beroep gedaan wordt na de aangiftetermijn voor de erfbelasting? De termijn waarover belastingrente wordt berekend begint te lopen op de dag dat de legitimaris zijn legitieme portie opeist. Voor het bepalen van de termijn waarover belastingrente over de verschuldigde erfbelasting wordt berekend moet aansluiting gezocht worden bij art. 30g lid 2 onderdeel b AWR. De gedachte is dat een legitimaris een verkrijging onder opschortende voorwaarde heeft, zijnde het opeisen van zijn legitieme portie op grond van art. 4:63 BW.

“Wij hebben ooit een langstlevende testament bij een notaris laten opmaken, echter dit testament is door de jaren heen zoek geraakt. De naam van de betreffende notaris weet ik ook niet meer. Bestaat er een mogelijkheid om dit zoek geraakte testament te achterhalen ?” Ja, alle testamenten en andere akten met verblijvingsbedingen en dergelijke worden verplicht geregistreerd bij het Centraal Testamentenregister (CTR). Normaal gesproken kan je alleen informatie opvragen met een kopie van het uittreksel uit het overlijdensregister (overlijdensakte). Er is een uitzondering. Op het moment dat je, je testament kwijt bent en je weet ook niet meer welke notaris je testament heeft opgesteld, dan kan je via een notaris een brief sturen aan het CTR.  Er moet namelijk een gelegaliseerde handtekening en een kopie van je legitimatiebewijs bijgesloten worden. Je kan ook persoonlijk naar het Centraal Testamentenregister in Den Haag toe gaan met een geldig legitimatiebewijs om te achterhalen welke notaris jouw testament in zijn kluis heeft liggen. Dit kan uiteraard ook als je twijfelt of je zelf een testament hebt gemaakt in het verleden. Het beste alternatief is gewoon een nieuw testament maken die je oude testament herroept. Daarmee past je testament weer bij je huidige situatie en wensen.

Onder het nieuwe recht is dat in beginsel niet meer nodig. Het kan zijn dat in een testament is bepaald dat de kinderen het testament met een ouderlijke boedelverdeling (OBV) moeten ‘bekrachtigen’, anders zouden zij niet meer verkrijgen dan de legitieme portie. In dat geval moeten de erfgenamen dus ook onder het nieuwe recht bekrachtigen. Onder het oude recht was het gebruikelijk om de legitimarissen een verklaring van berusting (afstand van een beroep op de legitieme portie) te laten tekenen voordat de verklaring van toedeling aan de langstlevende kon worden afgegeven. Door de wijziging van het karakter van de legitieme portie is een verklaring van berusting niet meer nodig.

Een erfgenaam kan een nalatenschap aanvaarden of verwerpen. De wet schrijft voor dat een eenmaal gedane keuze onherroepelijk is (uitzondering is zo lezen wij hier een geestelijke stoornis). Een aanvaarding of verwerping kan niet op grond van dwaling, noch op grond van benadeling van een of meer schuldeisers worden vernietigd. Een schuldeiser kan dus onmogelijk wegens schuldeisersbenadeling (pauliana) een verwerping vernietigen. Sta je dan als schuldeiser met lege handen als iemand waarvan je nog geld krijgt een grote erfenis verwerpt. Het antwoord is nee. Voor bescherming van schuldeisers van erfgenamen wegens verwerping staat de weg van artikel 4:205 BW open.  Als een schuldeiser klaarblijkelijk benadeeld is door die verwerping, kan hij de rechtbank verzoeken de nalatenschap mede in het belang van de schuldeisers van degene die verworpen heeft zal worden vereffend. De schuldeisers kunnen hun vordering dan indienen bij de vereffenaar, waarbij die vorderingen slechts batig gerangschikt worden voor zover een overschot aan de schuldenaar zou zijn toegekomen indien hij niet verworpen zou hebben.

Heb je met twee of meer anderen een erfenis ontvangen? Dan is er, totdat deze erfenis verdeeld is, een onverdeelde boedel. Ook als je gaat scheiden of uit elkaar gaat kan er een onverdeelde boedel zijn.  Let op er is geen sprake van een onverdeelde boedel als de wettelijke verdeling van toepassing is.

Bent u niet failliet verklaard of valt u niet onder de schuldsanering en heeft u schuldeisers? Wilt u een erfenis verwerpen om te voorkomen dat de erfenis toekomt aan uw schuldeisers? Wanneer een schuldeiser van een erfgenaam die de nalatenschap verworpen heeft, hierdoor klaarblijkelijk is benadeeld, kan de rechtbank op zijn verzoek bepalen dat de nalatenschap mede in het belang van de schuldeisers van degene die verworpen heeft zal worden vereffend, en kan zij zo nodig een vereffenaar benoemen (4:205 BW).

Op grond van artikel 49 lid 1 Wet op het Notarisambt mag een notaris alleen een kopie van het testament afgeven aan degenen die een recht ontlenen aan de akte indien de gehele inhoud van de akte van rechtstreeks belang is voor dat recht. Is iemand onterfd, dan kan deze slechts het gedeelte van het testament inzien waaruit dit blijkt.

Ik wil voorkomen dat de erfenis terecht komt bij mijn schuldeisers. Kan ik deze verwerpen? Nee, een curator beslist namens de gefailleerde. Erfenissen die gedurende het faillissement aan de gefailleerde opkomen, worden door de faillissementscurator niet anders aanvaard dan onder voorrecht van boedelbeschrijving. Als de faillissementscurator wil verwerpen dan heeft hij een machtiging nodig van de rechter-commissaris. Failliet of schuldsanering? Deze regeling is ook van overeenkomstige toepassing op iemand in de schuldsanering natuurlijke personen (WSNP).  (Artikel 313 jo 41 Faillissementswet)

Een verblijvingsbeding is een overeenkomst die vaak wordt opgenomen in een samenlevingscontract of een VOF contract. Een verblijvingsbeding is een afspraak over de wijze waarop je gemeenschappelijke goederen gaat verdelen bij overlijden. Samenwoners spreken af dat het aandeel van de een bij overlijden overgaat naar de ander. Hierbij kunnen zij afspreken dat de waarde van het aandeel vergoed wordt aan diens erfgenamen.

U kunt uw echtgenoot en uw kinderen onterven. Hiervoor moet u een testament laten opstellen.  Uw kinderen hebben wel een speciale positie in het erfrecht. Zo hebben zij altijd recht op een bepaald deel van de erfenis van hun ouders. Het maakt daarvoor niet uit hoe de relatie van de kinderen met de ouders is. Als kinderen akkoord gaan met hun onterving dan krijgen zij niets uit de erfenis. Gaan zij niet akkoord dan moeten zij zich beroepen op hun legitieme.

Legitieme portie

Een ouder kan zijn kind in zijn testament onterven. Toch kan het kind dan een deel van de erfenis van zijn ouder opeisen. Dat deel is de legitieme portie waarop het kind altijd recht heeft. Kinderen kunnen een beroep doen op hun legitieme portie. De legitieme portie bestaat alleen uit geld. Als de wettelijke verdeling van toepassing is, kan het onterfde kind pas het geld opeisen na het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Dit geldt ook voor een partner met wie iemand samenwoont, maar alleen als er een notarieel samenlevingsovereenkomst in combinatie met een testament is afgesloten bij de notaris.

Onterven van de echtgenoot

Uw onterfde echtgenoot of echtgenote heeft geen recht op een legitieme portie. Wel heeft hij of zij andere bepaalde rechten. Als het noodzakelijk is voor zijn of haar verzorging, kan de onterfde een recht van vruchtgebruik vestigen op de echtelijke woning en de inboedel. Indien dat nodig is dan kan zelf een vruchtgebruik gevestigd worden op de nalatenschap.

Bij een wettelijke verdeling de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner de volledige erfenis. De wettelijke verdeling geldt in elk geval als er geen testament is gemaakt en de overledene een echtgenoot/geregistreerd partner met kinderen achterlaat. Het erfdeel van de kinderen wordt omgerekend in geld.

Erfdeel kinderen

De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct in handen. Ze krijgen een vordering in geld, ter grootte van hun erfdeel, hoofdsom en rente. Dit bedrag is pas opeisbaar als de langstlevende echtgenoot is overleden.

Aansprakelijkheid voor schulden wettelijke verdeling 4:13 BW

Als de langstlevende echtgenoot aanvaardt en daarnaast minimaal 1 kind dan is de wettelijke verdeling mits niet ongedaan gemaakt van toepassing. Als de langstlevende echtgenoot zuiver heeft aanvaard dan is hij of zij tegenover de schuldeisers en tegenover de kinderen verplicht tot voldoening van de schulden van de erfenis. De belangen van de kinderen en eventuele schuldeisers zijn dan voldoende gewaarborgd doordat de langstlevende echtgenoot aansprakelijk is tegenover schuldeisers voor de schulden van de erfenis. De langstlevende echtgenoot is door de wettelijke verdeling automatisch enig eigenaar van alle (erfenis) goederen geworden. Aanvaardt de langstlevende echtgenoot zelf beneficiair of wordt er namens een onder curatele staande langstlevende echtgenoot beneficiair aanvaard door diens wettelijke vertegenwoordiger, dan moet de nalatenschap wel te worden vereffend volgens de wet.

Verschil oud en nieuw erfrecht (ouderlijke boedelverdeling / wettelijke verdeling)

Het huidige erfrecht geldt sinds 1 januari 2003 en zorgt ervoor dat de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner financieel beter verzorgd achterblijft. Daarnaast beperkt het huidige erfrecht de rechten van kinderen. In het oude erfrecht hadden de kinderen direct na het overlijden recht op hun erfdeel. Als een kind het erfdeel direct opeiste, kon de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner in de financiële problemen komen.

Wilsrecht en vruchtgebruik

Door de wettelijke verdeling komen alle goederen van de nalatenschap bij de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner terecht. Pas als hij of zij overlijdt, erven de kinderen. Soms zijn dit kinderen uit een eerder huwelijk. Hierdoor kunnen goederen via de stiefouder bij de stieffamilie terechtkomen. Als er sprake is van stieffamilie hebben de kinderen de mogelijkheid hun eigen positie te versterken. Zij kunnen dan een beroep doen op het wilsrecht en krijgen goederen in eigendom ter waarde van de vordering die zij hebben op de langstlevende echtgenoot of geregistreerde partner. Hoewel de kinderen nu eigenaar zijn, mag de echtgenoot of geregistreerde partner tijdens zijn of haar leven wel zelf de goederen blijven gebruiken. Hij of zij krijgt het vruchtgebruik.

Erfenis stiefkind

Ook kan in een testament een stiefkind tot erfgenaam benoemd worden en worden betrokken bij de wettelijke verdeling. Het stiefkind krijgt dan dezelfde positie als het eigen kind van de erflater. Volgens het versterferfrecht erft een stiefkind immers niet van een stiefouder.

Wie erven van een overledene? Als er een testament is dan heeft de overledene zelf de erfgenamen gekozen. Zonder testament bepaalt de wet wie erfgenaam is. Zonder testament zijn de bloedverwanten de enige erfgenamen. Bloedverwanten zijn bijvoorbeeld kinderen, ouders, grootouders, broers en zussen. Volgens de wet zijn de echtgenoot of de geregistreerde partner ook bloedverwanten. Staat u als partner geregistreerd in de burgerlijke stand? Dan hebt u dezelfde rechten als een echtgenoot. Let op! Dit is dus niet hetzelfde als een notarieel samenlevingscontract.

Bloedverwanten kunnen via de rechte lijn of via een zijlijn aan elkaar verwant zijn. Ze zijn via de rechte lijn verwant als ze van elkaar afstammen. Dit geldt voor ouders, kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, enzovoort. Bloedverwanten zijn via een zijlijn aan elkaar verwant, als ze niet van elkaar afstammen, maar wel een gemeenschappelijke voorouder hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor broers en zussen en neven en nichten.

Aangetrouwde familieleden (met uitzondering van de echtgenoot/geregistreerd partner) zijn geen bloedverwanten, maar aanverwanten. Zij kunnen alleen erven als de overledene hen in zijn testament tot erfgenaam heeft benoemd.

De wet verdeelt bloedverwanten in 4 groepen. Deze groepen erven ook in de navolgende volgorde.

Groep 1: echtgenoot of geregistreerd partner en eigen kinderen

De echtgenoot of geregistreerd partner (niet van tafel en bed gescheiden) en de kinderen erven ieder een even groot deel van de erfenis. Kleinkinderen erven als hun vader of moeder al is overleden. De kleinkinderen komen dan in de plaats van hun overleden ouder. Dit wordt plaatsvervulling genoemd. Stiefkinderen vallen hierbuiten. Hiervoor moet de overledene dus een testament maken.

Voorbeeld 1: Een man overlijdt en laat alleen een echtgenote achter. De man heeft één erfgenaam, namelijk zijn echtgenote. Zij krijgt alles.

Voorbeeld 2: Een man overlijdt en laat een echtgenote en twee kinderen achter. De man heeft drie erfgenamen, te weten zijn echtgenote en zijn twee kinderen; ieder erft 1/3 gedeelte. 

Voorbeeld 3: Een man overlijdt na zijn echtgenote en laat twee kinderen achter. De man heeft twee erfgenamen, namelijk zijn twee kinderen; ieder erft 1/2 gedeelte.

Voorbeeld 4: Een man overlijdt. Hij had twee kinderen, waarvan één vóór hem is overleden met achterlating van twee (klein)kinderen. Het versterferfrecht bepaalt dat kleinkinderen in de plaats komen van hun overleden ouder (plaatsvervulling). Het in leven zijnde kind krijgen 1/2 gedeelte. De twee kleinkinderen nemen de plaats in van hun ouder en krijgen samen 1/2 oftewel 1/4 per persoon.

Let op! Heeft de overledene geen testament gemaakt? En was hij getrouwd of geregistreerd partner en zijn er kinderen? Dan geldt de wettelijke verdeling. Lees meer>>

Groep 2: ouders, broers, zussen

Zijn er geen erfgenamen in groep 1? Dan erven de ouders en broers en zussen ieder een even groot deel. Ouders krijgen elk minimaal een kwart. De (klein)kinderen van de broers en zussen erven door plaatsvervulling als hun vader of moeder al is overleden. Halfbroers en -zussen erven de helft van wat broers en zussen erven.

Voorbeeld 1: Een man heeft geen vrouw en geen kinderen. Bij zijn overlijden zijn in leven zijn beide ouders en twee broers. Ieder erft dan 1/4 gedeelte.

Voorbeeld 2: Een man heeft geen vrouw en geen kinderen. Bij zijn overlijden zijn in leven zijn beide ouders en drie broers, dan erven de ouders ieder 1/4 gedeelte en de broers ieder 1/6 gedeelte. Is al een broer vooroverleden met achterlating van kinderen, dan erven zijn kinderen samen in zijn plaats ieder 1/12 gedeelte.

Groep 3: grootouders

Als er geen erfgenamen meer zijn in de groepen 1 en 2, dan erven de grootouders. Elke grootouder krijgt een even groot deel. Ook hier kunnen (klein)kinderen in plaats van de grootouders erven als deze zijn overleden.

Groep 4: overgrootouders

Als erfgenamen uit de groepen 1, 2 en 3 ontbreken, erven de overgrootouders. Elke persoon krijgt een even groot deel. Ook hier is plaatsvervulling door (klein)kinderen van de overgrootouders mogelijk. De erfopvolging gaat niet verder dan groep 4.

Geen bloedverwanten

Als er helemaal geen bloedverwant in de categorie van de overgrootouders blijken te zijn, dan vervalt de hele nalatenschap aan de Staat.

Aanverwantschap gelijkgesteld voor de heffing erfbelasting

U kunt als aangetrouwd familielid erven van een overledene als die dat in zijn testament zo heeft geregeld. In dat geval betaalt u even veel erfbelasting als uw echtgenoot die wél bloedverwant is. Is uw echtgenoot bijvoorbeeld kind van de overledene, dan geldt u voor het erfrecht ook als kind van de overledene. Deze regeling gaat echter alleen op voor beide echtgenoten, zolang het huwelijk bestaat of de overblijvende echtgenoot, als het huwelijk door overlijden eindigt. Wanneer er sprake is van echtscheiding dan geldt de regeling dus niet.

Erfgenamen volgens de wet

De wet verdeelt de mogelijke erfgenamen (de familieleden) in vier groepen. Pas als in een groep géén familielid aanwezig is, komen personen uit de daaropvolgende groep als erfgenaam in aanmerking. Vroeger zei men het al en tegenwoordig geldt het in grote lijnen nog steeds: ”t naeste bloet erft het goet’. Hieruit valt af te leiden dat niet-bloedverwanten, zoals zwagers, schoonzusters, aangetrouwde kinderen of stiefkinderen nooit erfgenamen volgens de wet kunnen zijn. Echtgenoten zijn, als niet-bloedverwanten, de uitzondering op deze regel. Een van tafel of bed gescheiden man of vrouw wordt niet als erfgenaam aangemerkt.

Voor het verwerpen van een erfenis voor een minderjarige heb je een machtiging nodig van een rechter. Mag je een dergelijk verzoek indienen in Nederland of moet dat in het buitenland? Het Gerechtshof Den Haag heeft zich uitgesproken in een nalatenschap die speelde in Duitsland. Volgens het Hof is er sprake van ouderlijke verantwoordelijkheid en niet als een erfrechtelijke kwestie en heeft de Nederlandse rechter dus rechtsmacht om over het verzoek te oordelen.

Je kan een erfenis uit het buitenland in Nederland verwerpen volgens de Nederlandse regelgeving. In een kwestie waarbij de overledene in Duitsland woonde en een verwerpende erfgenaam in Nederland is er aan het Europese Hof van Justitie EU een prejudiciële vraag voorgelegd. Strekking van het antwoord is dat het niet noodzakelijk is om een verwerping te doen volgens het geldend recht (in dit geval Duitsland) maar als het volgens de lokale voorschriften is gedaan. (ECLI:EU:C:2022:426). Hierbij een uitspraak waarbij er namens een minderjarig kind en een erfgenaam dat onder bewind staat is verworpen. Het ging hier om een Belgische erflater (ECLI:NL:RBZWB:2022:4947 en ECLI:NL:RBZWB:2022:4948).

Een rechtskeuze kan uitdrukkelijk (expliciet) of duidelijke blijkend uit de bewoordingen (impliciet) gedaan worden (artikel 22 lid 2 ErfVo). Een verwijzing naar een ouderlijke boedelverdeling 4:1167 BW (oud). Een verwijzing naar bepaalde rechtsregels van de staat van de nationaliteit van de testateur geldt als impliciete rechtskeuze.

Na de inwerking intreding van de Europese erfrechtverordering is het slechts mogelijk om een rechtskeuze uit te brengen voor het land van je nationaliteit. Wat gebeurt er met een rechtskeuze voor de gewone verblijfplaats die is uitgebracht voor 17 augustus 2015? Artikel 83 ErfVo lid 2: Wanneer de erflater het op zijn erfopvolging toepasselijke recht had gekozen vóór 17 augustus 2015, is deze keuze geldig indien deze volgens de regels van de verordening geldig zou zijn geweest, of indien zij geldig is volgens de regels van het internationaal privaatrecht die op het tijdstip van de rechtskeuze golden in de staat waar de erflater zijn gewone verblijfplaats bezat of in een van de staten waarvan hij de nationaliteit had. Let op! het mag geen gedeeltelijke rechtskeuze zijn. Het moet dus zien op de gehele erfopvolging (artikel 22 ErfVo).

Van belang is de laatste gewone verblijfplaats van de overledene (artikel 4 ErfVO) of de overledene een geldige rechtskeuze heeft uitgebracht voor Nederlands recht (artikel 7 ErfVO). Dat er vermogen in Nederland ligt kan slechts een aanwijzing zijn voor de gewone verblijfplaats. Als de laatste gewone verblijfplaats een niet verdragsland betreft is het mogelijk om op grond van (artikel 10 ErfVO) bevoegd te zijn als de overledene ook de nationaliteit had van die lidstaat of als die zijn vorige gewone verblijfplaats was. Er is nog een restbepaling (artikel 11 ErfVO) opgenomen om bevoegdheid te claimen als een procedure ergens anders niet mogelijk is.

Als iemand die na 17 augustus 2015 is overleden en geen rechtskeuze heeft gemaakt in zijn testament dan is van toepassing het recht van de laatste gewone verblijfplaats. Dit blijkt uit artikel 21 lid 1 Erfrechtverordering. Als er een verblijfplaats is vastgesteld kan er op grond van artikel 21 lid 2 nog onderzocht worden of er een kennelijk nauwere band is met een andere band heeft met een andere staat.

Wie heeft recht op de levensverzekeringsuitkering als je getrouwd bent in gemeenschap van goederen (huwelijksgoederengemeenschap)? Jan en Marie hebben een kruislings gesloten levensverzekering. Bij de polis van Jan is Jan verzekeringsnemer en begunstigde. Marie is verzekerde. Marie overlijdt. Aangezien Jan getrouwd is in gemeenschap van goederen en verzekerde en begunstigde is valt het recht op de uitkering in de gemeenschap. De helft van de verzekeringsuitkering valt in de nalatenschap. Het resultaat is anders als er sprake was van huwelijkse voorwaarden of samenwoners. Als de polis niet kruislings is afgesloten dus Marie is verzekerde en verzekeringsnemer en Jan is begunstigde dan valt de uitkering pas in de gemeenschap als de begunstiging op het moment van overlijden niet meer herroepelijk was of reeds was aanvaard. In veel polissen is opgenomen dat de verzekeringsnemer zolang die leeft de bevoegdheid heeft een andere begunstigde aan te wijzen. Dit recht komt te vervallen als de begunstigde met schriftelijke toestemming van de verzekeringsnemer de begunstiging heeft aanvaard. Indien een levensverzekeringsuitkering aan te merken is als gift kan er ingekort (4:126 lid 2 onder b BW) worden.

Als de overledene ten tijde van zijn overlijden gehuwd was in wettelijke of beperkte gemeenschap van goederen en de wettelijke verdeling is van toepassing, dan blijft een verdeling van de huwelijksgemeenschap achterwege. Het gevolg hiervan is dat er niet vastgesteld wordt welke goederen er de nalatenschap behoren en welke goederen er aan de langstlevende behoren. Vaak is dat geen probleem omdat de gehele nalatenschap wordt toegedeeld aan de langstlevende en hij of zij dus alles krijgt. Een boedelbeschrijving met een verdeling is wel belang als er bijvoorbeeld sprake is van stiefkinderen die wilsrechten willen uitoefenen op goederen niet van de zijde van de niet ouder in de huwelijksgemeenschap zijn terecht gekomen. Van belang is om de vorderingen van de (stief)kinderen goed vast te stellen en een akte constatering wettelijke verdeling door de notaris op te laten stellen. Zo’n akte verdient zichzelf snel terug na het overlijden van de langstlevende. In zo’n akte kan je ook direct een renteovereenkomst afsluiten.

Voordat een verklaring van erfrecht afgegeven kan worden, dient de notaris een aantal onderzoeken te verrichten. Is er een testament? Is de overledene getrouwd/geregistreerd partner? Zijn er kinderen? Voor deze informatie moet de notaris een aantal externe bronnen raadplegen. Voor de kinderen dient hij informatie op te vragen uit de Basis Registratie Personen. Echter deze basisregistratie is niet altijd compleet. Vandaar dat de notaris ook informatie op moet vragen uit de registers van de burgerlijke stand (gemeente). Aan de andere kant moeten de erfgenamen de notaris laten weten op welke wijze zij de nalatenschap aanvaarden. Hiervoor ontvang je van ons nalatenschapsvolmachten. Deze moeten getekend, voorzien van een legalisatie retour gestuurd worden. Het duurt al snel 4 tot 8 weken voordat de verklaring afgegeven kan worden. Zijn er bijzonderheden zoals bijvoorbeeld een beneficiaire aanvaarding dan loopt de tijd op omdat de rechtbank een akte van beneficiaire aanvaarding moet opstellen.

Een notaris die is betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap, moet zich in het boedelregister inschrijven. Het maakt niet uit of het een betrokken notaris of boedelnotaris is. Hieronder wordt het verschil aangegeven.

Betrokken notaris

Een betrokken notaris wordt slechts voor een klein gedeelte van de afwikkeling van de nalatenschap ingeschakeld. Bijvoorbeeld voor:

• het maken van de verklaring van erfrecht:
• het maken van de verklaring van executele;
• het opstellen van een aangifte erfbelasting ( successieaangifte);
• het adviseren bij het afwikkelen van een nalatenschap.

Boedelnotaris

Een boedelnotaris heeft een veel actievere rol. Hij dient de regiefunctie te nemen in de afwikkeling van de nalatenschap. De boedelnotaris kan pas aan de slag als hij van de executeur (4:146 BW) of erfgenamen opdracht heeft gehad. Wanneer een notaris als boedelnotaris is aangewezen door een executeur dan moet hij de erfgenamen daarover inlichten. Hierbij kan de boedelnotaris aangeven welke opdracht hij/zij heeft gekregen. Bijvoorbeeld:

• het opstellen van een verklaring van erfrecht;
• het verzorgen van de aangifte voor de erfbelasting;
• het verzorgen van de verdere afwikkeling van de nalatenschap, waaronder begrepen: het inventariseren van de samenstelling  en de omvang van de nalatenschap per de overlijdensdatum;
• het voeren van de administratie en het beheer van de nalatenschap;
• het inventariseren van de mutaties vanaf de overlijdensdatum;
• het opstellen van de rekening en verantwoording;
• het begeleiden van de afspraken over de verdeling van de nalatenschap;
• het zorgdragen voor de financiële afwikkeling, zoals het innen van banktegoeden, het betalen van schulden, het uitkeren aan legatarissen en erfgenamen volgens de uitdelingslijst;
• het passeren van de notariële akte van verdeling/vaststelling van de erfdelen.

In veel gevallen zal een boedelnotaris een boedelbeschrijving maken, schuldeisers oproepen,  een verdelingsakte opmaken en de aangifte erfbelasting verzorgen. Een boedelnotaris en een executeur moeten goed samenwerken. De executeur heeft namelijk het beheer over de nalatenschap. De taak van een boedelnotaris is deels uitvoerend deels als raadgever. Het is mogelijk dat een boedelnotaris door de rechter tot vereffenaar wordt benoemd. In de wet zijn een aantal taken weggelegd voor de boedelnotaris:

• als er een vereffenaar benoemd dient te worden dan moet de rechter de boedelnotaris horen;
• schuldeisers kunnen een vordering indienen bij een boedelnotaris;
• hij kan de kantonrechter verzoeken om een erfgenaam zekerheid te laten stellen;
• bepaalde stukken kunnen ter inzage gelegd worden op het kantoor van de boedelnotaris (boedelbeschrijving, uitdelingslijst en de rekening en verantwoording).

Zoekt u een notaris voor een verklaring van erfrecht? Via onze service kunnen we u helpen aan de goedkoopste notaris voor een verklaring van erfrecht. U betaalt voor een verklaring van erfrecht (akte inclusief boedelvolmachten) met maximaal drie erfgenamen € 199,- inclusief btw. Voor iedere erfgenaam extra betaalt u 35,- inclusief btw extra. Daarnaast moeten er kosten gemaakt worden voor erfgenamen onderzoek (leges gemeentes), opvragen van testamenten (kosten die notarissen doorbelasten), rechtbankkosten in geval van beneficiaire aanvaarding/verwerping (griffierechten) en informeren van belanghebbenden. Bekijk ook: Wat kost een verklaring van erfrecht voor een overzicht van de verschillende tarieven. In de basis geldt hoe meer informatie u aanlevert en er sprake is van een positieve nalatenschap dan zijn de extra kosten gering.

Zijn de kosten voor een verklaring van erfrecht aftrekbaar voor de erfbelasting?

Overlijdenskosten zijn niet aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. De overlijdenskosten zijn volgens de Successiewet 1956 wel aftrekbaar van de erfenis in de aangifte erfbelasting. Wat zijn overlijdenskosten? Valt de verklaring van erfrecht van de notaris hier ook onder?

Overlijdenskosten in de aangifte erfbelasting

In de aangifte erfbelasting zijn overlijdenskosten aftrekbaar. Andere kosten zijn helaas niet aftrekbaar. Het is daarom van belang om te weten wat de Belastingdienst verstaat onder overlijdenskosten. U mag alleen overlijdenskosten aftrekken voor zover deze niet zijn gedekt door een (uitvaart)verzekering. Dit betekent dat de rekeningen daadwerkelijk door de erfgenamen uit de erfenis betaalt moeten worden zonder dat zij een compensatie ontvangen van een uitvaartverzekering.

In de aangifte erfbelasting zijn in ieder geval de kosten aftrekbaar die na het overlijden worden gemaakt om de erflater waardig te begraven of te cremeren. Het betreft de kosten van de uitvaart, het graf of een urn en de grafbedekking. De aftrek is niet onbeperkt; de kosten mogen gezien de stand en het vermogen van de overledene niet bovenmatig zijn. De kosten van de voorbereiding van de uitvaart, zoals de aankondiging van het overlijden in een advertentie, rouwkaarten en bloemen zijn ook aftrekbaar. Na de begrafenis of crematie worden vaak nog kosten gemaakt in verband met een condoleanceregister, de ontvangst van de genodigden en het versturen van dankbetuigingen. Ook deze kosten zijn aftrekbaar.

Andere kosten dan overlijdenskosten niet aftrekbaar voor de erfbelasting. Het gaat dan om kosten die niet direct door het overlijden zijn ontstaan, zoals de kosten van de afwikkeling van de erfenis. Dit betekent dat de kosten van de notaris voor de verklaring van erfrecht, verklaring van executele en de akte van verdeling niet aftrekbaar zijn. Verder zijn de kosten gemoeid met de overlijdensaangifte inkomstenbelasting, de aangifte erfbelasting en de executeurbeloning niet aftrekbaar.

Executeurs beloning belast?

De executeurbeloning kan bij de executeur bovendien nog zijn belast met inkomstenbelasting. Heffing van inkomstenbelasting blijft op grond van een goedkeuring van de staatssecretaris van Financiën alleen achterwege, indien:

• de executeur tevens erfgenaam of legataris is;
• hij/zij de executeurwerkzaamheden niet beroepshalve verricht;
• erfbelasting over de executeurbeloning is geheven.

Box 3 Inkomstenbelasting: vermogensrendementsheffing

In de inkomstenbelasting geldt dat over vermogen (verschil tussen bepaalde bezittingen en bepaalde schulden) belasting is verschuldigd als dat vermogen boven de box 3 vrijstelling uitkomt (heffingsvrij vermogen). Er wordt verondersteld dat het belastbare vermogen een fictief rendement oplevert van 4%. Daarover is een belastingheffing verschuldigd van 30%, ofwel 1,2% van het belastbare vermogen (vermogensrendementsheffing). Bepaalde vermogensbestanddelen worden niet tot het belastbare vermogen gerekend. Dat is onder andere het geval voor de uitvaartverzekering. Wel moet het dan gaan om een verzekering die uitsluitend is bedoeld voor de financiering van de uitvaart. De vrijstelling is jaarlijks geïndexeerd en bedraagt voor 2014 € 6.859, – per belastingplichtige.

Een boedelnotaris heeft een regiefunctie in de afwikkeling van een nalatenschap. De boedelnotaris kan pas na een opdracht van de executeur, vereffenaars of de erfgenamen aan de slag. Wanneer een notaris als boedelnotaris is aangewezen door een executeur of vereffenaar dan moet hij de (overige) erfgenamen daarover inlichten. Hierbij kan de boedelnotaris aangeven welke opdracht hij/zij heeft gekregen.

Een betrokken notaris wordt slechts voor een klein gedeelte van de afwikkeling van de nalatenschap ingeschakeld. Zoals het maken van de verklaring van erfrecht, het maken van de verklaring van executele, het opstellen van een aangifte erfbelasting ( successieaangifte) of het adviseren bij het afwikkelen van een nalatenschap.

Als je taak erop zit als executeur dien je rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Je rekening en verantwoording als executeur houdt in dat je als executeur inzicht moet geven in de manier waarop je, je taken hebt uitgevoerd. Je geeft dus een (uitgebreide) toelichting van je werkzaamheden en de daarmee verband houdende kosten. Er is geen voorgeschreven vorm waarin je als executeur de rekening en verantwoording moet geven. Het is gebruikelijk om een overzicht van de opbrengsten en schulden van de nalatenschap te geven vanaf het moment van overlijden van de erflater. Je neemt op wat je gaat uitkeren aan de erfgenamen en wat daarvan is ingehouden aan kosten, erfbelasting en executeurskosten en je executeursloon. Kijk hier naar een voorbeeld voor rekening en verantwoording voor bewindvoerders>>>>

Wanneer een minderjarige erfgenaam is, heb je een rechterlijke machtiging nodig om namens de minderjarige een woning te verkopen (Een machtiging conform artikel 1:345 BW jo. 1:253k BW). Wat nu als er een executeur is benoemd? Een executeur is bevoegd om goederen te gelde te maken als dat nodig is voor zijn taak om schulden van de nalatenschap te betalen (4:147 lid 1 BW). Wanneer uit het testament blijkt dat een executeur zonder overleg of toestemming met de erfgenamen keuzes kan maken over het te gelde maken van goederen en de wijze van tegeldemaking (4:147 lid 2 BW) mag hij dit van de rechter zonder machtiging doen. Als bijvoorbeeld een woning verkocht moet worden om schulden te voldoen kan de executeur zonder medewerking of toestemming van de erfgenamen tot verkoop en levering van de woning overgaan. Bron: (ECLI:NL:RBROT:2021:1469)

Wij hebben een erfenis beneficiair aanvaard. Waardoor de wettelijke vereffening van toepassing is. Nu is in het testament een executeur benoemd. Begrijp ik het goed dat door de beneficiaire aanvaarding de taak van de executeur eindigt en dus niet meer van toepassing is? En dat buiten een professionele vereffenaar ook de erfgenamen samen de vereffenaar kunnen zijn?

Er moet nog een tussenstap gemaakt worden. Een executeur moet het veld ruimen tenzij hij kan aantonen dat er genoeg middelen zijn om de schulden te voldoen. Dat is een uitzondering op de regel dat er vereffend moet worden (4:202 BW, lid 1 a). In de standaard situaties doen de erfgenamen de vereffening.

Bevoegdheden executeur staan vaak uitgeschreven in het testament. Wat als dat niet het geval is dan geldt het volgende: Een executeur kan uitsluitend spullen verkopen als dit noodzakelijk is om schulden te voldoen. Zijn er geen schulden dan moet je de spullen met medewerking van de erfgenamen overdragen. Indien er spullen verkocht moeten worden om schulden te betalen moet ik op basis van de wet (4:147 BW): (1) overleggen met de erfgenamen inzake de keuze van de goederen en de wijze van tegeldemaking; (2) je hebt echter niet de toestemming van de erfgenamen nodig. Je moet de erfgenamen wel de gelegenheid geven om de beslissing van de kantonrechter in te roepen als zij het niet eens zijn met de spullen die je wil verkopen om de schulden te betalen.

De in redelijkheid gemaakte kosten voor een executeur om zijn positie als executeur te behouden, behoren tot de kosten van executele. Deze kosten komen ten laste van de nalatenschap. De kosten die de erfgenamen hebben gemaakt, komen voor eigen rekening en dus niet ten laste van de nalatenschap. (bron: RBMNE:2016:6616)

wanneer de nalatenschap overeenkomstig de derde afdeling van de zesde titel moet worden vereffend eindigt in beginsel de taak van de executeur.  Toont de executeur echter een ruimschoots toereikend saldo aan, dan blijft hij/zij aan als executeur. De wet kent geen termijn waarbinnen de ruimschootsverklaring na beneficiaire aanvaarding moet worden afgelegd. Als op het moment van beneficiaire aanvaarding op basis van de dan beschikbare informatie aannemelijk is dat de nalatenschap ruimschoots voldoende is, mag de executeur een ruimschootsverklaring afleggen en doorgaan met zijn taak (ECLI:NL:GHAMS:2017:1311).

In beginsel is een executeursbeloning belast met inkomstenbelasting (inkomsten uit overige werkzaamheden). Bent u executeur en tevens erfgenaam of legataris én verricht u de executeurwerkzaamheden niet voor uw werk dan hoeft er geen inkomstenbelasting betaald worden over de beloning. Dit volgt uit een besluit

Soms is het niet verstandig om de functie van executeur te aanvaarden. U bent hiertoe niet verplicht. Het is raadzaam hiervoor tijdig (vóór het aanvaarden van uw taak) een notaris te raadplegen! Let op! vanaf 1 januari 2012 is de executeur verplicht om de aangifte erfbelasting te ondertekenen. Daarmee bent u als executeur ook aansprakelijk voor de verschuldigde erfbelasting. Vervelend als de overledene vermogen in het buitenland had waarvan u niet op de hoogte bent. Het is verstandig om een korte inventarisatie te maken van het vermogen van de overledene voordat u de benoeming aanvaardt.

Direct na het overlijden zijn er een aantal praktische zaken die snel geregeld moeten worden, zoals de uitvaart, beveiliging van het huis, opvang van huisdieren, instanties informeren. Om te kunnen aantonen dat u als executeur de vertegenwoordiger van de nalatenschap bent moet u de notaris vragen een verklaring van erfrecht of verklaring van executele op te maken.

Als executeur-afwikkelingsbewindvoerder bent u verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap van de overledene. De executeur-afwikkelingsbewindvoerder is niet alleen beheersexecuteur maar ook bewindvoerder. Meestal is dit in het belang van de langstlevende echtgenote of de erfgenamen. U heeft onder andere de volgende taken: Het beheren van de nalatenschap namens de erfgenamen. Het regelen van de uitvaart. Een beschrijving maken van alle bezittingen en schulden. Uitzoeken wat de positie is van de erfgenamen. Gaan zij aanvaarden of verwerpen? Het betalen van schulden, inclusief erfbelasting en/of begrafeniskosten. Als executeur bent u verplicht namens de erfgenamen aangifte voor de erfbelasting doen. Let op! U bent dan ook aansprakelijk voor het betalen van de erfbelasting. Het uitkeren van de legaten of zorgen dat zij worden afgegeven. Als u klaar bent met uw taak dan moet u rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Dat betekent dat alle uitgaven en inkomsten controleerbaar moeten zijn, bijvoorbeeld met facturen of bankoverzichten. Speciale opdrachten uitvoeren die in het testament zijn opgenomen (zorgen voor onderkomen van huisdieren). Een executeur-afwikkelingsbewindvoerder mag zonder medewerking of toestemming van de erfgenamen goederen uit de nalatenschap verkopen en de opbrengst ervan verdelen tussen de erfgenamen. In sommige gevallen krijgt u als executeur-afwikkelingsbewindvoerder zoveel bevoegdheden dat u de nalatenschap volledig zelfstandig en naar eigen inzicht kan verdelen. Het benoemen van een executeur-afwikkelingsbewindvoerder kan zo voorkomen dat de erfenis onverdeeld blijft. Welke bevoegdheden u als executeur-afwikkelingsbewindvoerder precies heeft, staan in het testament.

Als beheersexecuteur bent u verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap van de overledene. U heeft onder andere de volgende taken: Het beheren van de nalatenschap namens de erfgenamen. Het regelen van de uitvaart. Een beschrijving maken van alle bezittingen en schulden. Uitzoeken wat de positie is van de erfgenamen. Gaan zij aanvaarden of verwerpen? Het betalen van schulden, inclusief erfbelasting en/of begrafeniskosten. Als executeur bent u verplicht namens de erfgenamen aangifte voor de erfbelasting doen. Let op! U bent dan ook aansprakelijk voor het betalen van de erfbelasting. Het uitkeren van de legaten of zorgen dat zij worden afgegeven. Als u klaar bent met uw taak dan moet u rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. Dat betekent dat alle uitgaven en inkomsten controleerbaar moeten zijn, bijvoorbeeld met facturen of bankoverzichten. Speciale opdrachten uitvoeren die in het testament zijn opgenomen (zorgen voor onderkomen van huisdieren). Als beheersexecuteur zorgt u niet voor de verdeling van de bezittingen. Dat moeten de erfgenamen zelf doen. Benoemingen oude het oude recht:

Ik benoem tot uitvoerster van mijn uiterste wilsbeschikkingen, verzorgster van mijn begrafenis of crematie en beredderaarster van mijn nalatenschap, met al zodanige macht als aan die betrekkingen kan worden verbonden, speciaal met de macht tot inbezitneming van mijn nalatenschap en deze tot aan de algehele afwikkeling daarvan in bezit te houden, mijn dochter [mijn naam] voornoemd.

worden gelijk gesteld met een beheersexecuteur als de macht tot inbezitneming is toegekend.

Als u benoemd bent tot begrafenisexecuteur dan hoeft u alleen de begrafenis of crematie van de overledene te regelen. De kosten van de uitvaart mag u verhalen op de erfenis. Verder heeft deze executeur niet de bevoegdheden die een ‘normale’ executeur wel heeft, zoals bijvoorbeeld het beheer over de nalatenschap. De begrafenisexecuteur hoeft dus ook geen aangifte erfbelasting in te dienen.

Als executeur bent u verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap van de overledene. U kunt benoemd worden tot begrafenisexecuteur, beheersexecuteur of executeur-afwikkelingsbewindvoerder. Het is belangrijk dat u vooraf echt goed geïnformeerd bent over uw taak, bevoegdheden en risico’s. U kunt aansprakelijk gesteld worden voor de schade. Ook al heeft u destijds de overledene belooft dat u deze taak op u zou nemen, u kunt nog altijd weigeren. Het is mogelijk dat er een reserve executeur benoemd is. Is dat niet het geval dan moeten de erfgenamen het gezamenlijk oplossen. Zorg er voor dat u goed advies inwint bij een notaris.

Als executeur krijgt u volgens de wet één procent van het vermogen van de overledene op de dag van overlijden (4:144 lid 2). Maar in het testament kan ook een andere vergoeding staan, bijvoorbeeld een vast bedrag of een uurtarief. Naast de vergoeding mag u ook gemaakte kosten declareren. Zijn er twee executeurs dan delen zij samen 1% tenzij het testament anders aangeeft. 

De wet kent de executeur een vast takenpakket toe met bijbehorende bevoegdheden. Degene die het testament opmaakt kan deze taken en bevoegdheden uitbreiden of juist beperken. Het onderscheid tussen de verschillende executeurs wordt in de praktijk duidelijke gemaakt aan de hand van sterren:

-De begrafenisexecuteur *: Deze mag alleen de uitvaart verzorgen (4:144 lid 1);

-De beheersexecuteur **: is bevoegd en verplicht om goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden, waaronder bijvoorbeeld legaten, te voldoen;

-De executeur-afwikkelingsbewindvoerder ***:  is bevoegd en verplicht om goederen van de nalatenschap te beheren en de schulden te voldoen. Deze executeur kan daarnaast de nalatenschap verdelen tussen de erfgenamen zonder dat hij of zij de medewerking nodig heeft van die erfgenamen (4:171 BW).

Een executeur die in een codicil of testament van voor 2003 is aangewezen en aan wie het ‘recht van bezit’ is toegekend, kan in beginsel gelijk gesteld worden met een beheersexecuteur (**). Zo lang de executeur (met ** of *** sterren) het beheer over de nalatenschap heeft, zijn de erfgenamen beperkt in hun beschikkingsbevoegdheid over de erfenis (4:145 lid 1). Deze beperking geldt al vanaf het moment van overlijden, ook al heeft de executeur zijn functie nog niet aanvaard.