Samenwonenden erven niet automatisch van elkaar. Zonder kinderen en testament gaat de erfenis van de overledene naar zijn ouders, broers en zussen. Samenwonenden kunnen wel een samenlevingscontact afsluiten. Daarin kunnen ze regelen dat gemeenschappelijke bezittingen na het overlijden van de ene partner eigendom van de andere partner worden. De langstlevende partner erft die zaken dan niet, maar krijgt ze op grond van een verblijvingsbeding in het samenlevingscontract. Hij moet daarover wel erfbelasting betalen maar met een notarieel samenlevingscontract geldt het lage tarief en de hoge partner vrijstelling in de Successiewet 1956.
Voorbeeld: Gijs en Marieke, wonen samen. Ze hebben een notarieel samenlevingscontract. In dit contract staat dat als één van hen overlijdt, de ander de woning krijgt die zij samen hebben gekocht. Gijs overlijdt, hij laat de helft van de woning en een spaarrekening van € 40.000 na. Er is geen testament. Op basis van het samenlevingscontract wordt Marieke eigenaar van de hele woning. Het bedrag op de spaarrekening gaat naar de erfgenamen van Gijs. De erfgenamen van Gijs betalen erfbelasting over € 40.000. Marieke betaalt erfbelasting over de waarde van de helft van het huis. Zij geniet een hoge vrijstelling en zal dus geen erfbelasting verschuldigd zijn. Was er sprake van een gemeenschappelijk en/of rekening dan ging de helft van het saldo ook naar Marieke (van de andere helft was zij al eigenaar).
Samenwonen en erven met (gezamenlijke) kinderen
Wanneer u samenwoont en u krijgt of heeft kinderen, dan moet u aan allerlei dingen denken die geregeld dienen te worden, bijvoorbeeld: afstamming, ouderlijk gezag, naamkeuze, pensioenregelingen, testamenten, voogdij. De Wet bepaalt dat het kind automatisch een kind is van de moeder. De (ongehuwde) vader is niet automatisch de wettige vader van het kind. De vader moet het kind erkennen om de wettige vader van het kind te zijn. Dit moet met toestemming van de moeder bij de burgerlijke stand van de Gemeente. Erkenning kan zowel voor als na de geboorte gebeuren. Het is verstandig om de erkenning voor de geboorte te doen. Dan kan ook gelijk de keuze van de achternaam worden vastgelegd. De vader kan dan na de geboorte als vader zijn kind aangeven. En als de moeder tijdens de geboorte zou overlijden, voorkomt het veel problemen en getouwtrek.
Door de erkenning is het kind wettig het kind van de vader. Maar daarmee heeft de vader nog niet het ouderlijk gezag over zijn kind. Om de vader ook samen met de moeder het ouderlijk gezag te doen hebben, moeten de beide ouders dit aanvragen bij de Rechtbank. Dat kan heel eenvoudig met DigiD. Samen het gezag hebben is van groot belang. De ouders hebben dan beiden zeggenschap over hun kind, bij uit elkaar gaan houdt de vader zeggenschap over zijn kind, bij overlijden van de moeder heeft de vader het gezag in plaats van dat hij dan alsnog voogdij of gezag moet aanvragen bij de rechter.
Voorkom opeisen erfenis
Samenwoners met kinderen kunnen bij testament een regeling treffen voor de langstlevende samenwoner voor het geval een van hun beide komt te overlijden. In dit testament moet dan uitdrukkelijk worden bepaald dat de legitieme portie van de kinderen pas opeisbaar is bij overlijden van de langstlevende. Het testament in combinatie van een notarieel samenlevingscontract zorgt ervoor dat de kinderen wel een beroep kunnen doen op hun legitieme portie maar dat deze pas opeisbaar is na het overlijden van de langstlevende.
