“Ik ben 57 jaar. Mijn man is onlangs overleden. Wij zijn getrouwd in gemeenschap van goederen en er was geen testament opgemaakt. Wij bezitten een eigen huis (WOZ waarde € 404.000) met weinig hypotheek (€ 113.000) en spaargeld (€ 50.000). Ik begreep dat ik hierover veel erfbelasting verschuldigd ben over de erfdelen van mijn 2 kinderen. Wat zijn mijn mogelijkheden om dit bedrag aan erfbelasting te verlagen of uit te stellen? Kunnen mijn kinderen van hun erfdeel afzien, kan ik alsnog een tweetrapstestament opmaken of kan ik een deel van het vermogen omzetten in een schenking op papier?”
Verwerpen door de kinderen
Verwerpen door de kinderen is geen optie om erfbelasting te besparen. In de Successiewet is artikel 30 opgenomen. Samengevat betekent dit artikel dat er door een verwerping nooit minder erfbelasting is verschuldigd. Alsnog een tweetrapstestament maken of het vermogen omzetten in een schenking op papier is niet mogelijk.
Wat zijn mijn mogelijkheden om dit bedrag aan erfbelasting te verlagen of uit te stellen?
De woning die tot de nalatenschap behoort heeft de meeste waarde. De erfbelasting waardeert de woning op de WOZ waarde. De erfgenamen kunnen kiezen of zij de WOZ waarde hanteren in het jaar van overlijden of de eerstvolgende waardering. Ingeval van een overlijden kan je als erfgenamen (“nieuwe” verkrijgers) bezwaar maken tegen de huidig WOZ waarde als je van mening bent dat deze te hoog is. Door de WOZ waarde te verlagen, verlaag je ook direct de verschuldigde erfbelasting.
Wat is de verschuldigde erfbelasting?
Eerst moeten de nalatenschap vastgesteld worden. Vanwege de gemeenschap van goederen is de nalatenschap € 170.500. Hier mogen wij nog de uitvaartkosten (€ 10.000) aftrekken als deze niet verzekerd waren. De nalatenschap bedraagt € 160.500. Meneer heeft 3 erfgenamen en iedere erfgenaam krijgt dan € 53.500. De wettelijke verdeling bepaalt vervolgens dat alle bezittingen en schulden bij de langstlevende partner terecht komen. De kinderen zien hun erfdeel omgezet in een vordering en moeten wachten tot de langstlevende partner is overleden voordat zij de vordering kunnen innen. Als de kinderen erfbelasting verschuldigd zijn dan moet de langstlevende dit voorschieten door de wettelijke verdeling. Fiscaal heeft de langstlevende het genot over de vorderingen van de kinderen. Dit genot (fictief vruchtgebruik) wordt belast volgens een tabel van de Belastingdienst. Hierbij wordt gekeken naar de leeftijd van de langstlevende. Bij de leeftijd 57 hoort factor 11 (11x 6%=66%). 66% van de waarde van de vordering van de kinderen wordt bij de langstlevende partner opgeteld. Oftewel € 70.620 (€ 35.310 * 2 kinderen). De fiscale waarde voor de langstlevende partner is dan € 124.120. Voor de kinderen is dat € 18.190.
Partners in de erfbelasting
De partner van de overledene heeft de vrijstelling van artikel 32 lid 1 onderdeel 4 Successiewet. De partnervrijstelling wordt verminderd bij het verkrijgen van aanspraken op weduwe- of weduwnaarspensioen. De vrijstelling voor de partner wordt maximaal verminderd tot het bedrag dat genoemd wordt in artikel 32 lid 2 Successiewet. Voor het gemak gaan wij even uit van de minimale vrijstelling van € 164.348 (2016). De langstlevende partner hoeft in deze situatie geen erfbelasting te betalen over haar erfrechtelijke verkrijging.
Kinderen in de erfbelasting en renteovereenkomst
Voor (gezonde) kinderen en kleinkinderen geldt de vrijstelling van artikel 32 lid 1 onder c en d Successiewet. Deze vrijstelling van erfbelasting bedraagt € 20.148 (2016). In dit voorbeeld zijn ook de kinderen geen erfbelasting verschuldigd over hun verkrijging van € 18.190. Zij laten zelfs een deel van hun vrijstelling een bedrag van € 1.958 onbenut. Dit kan eenvoudig gerepareerd worden door een renteovereenkomst te sluiten tussen de langstlevende partner en de kinderen. Deze renteovereenkomst moet binnen de aangifte termijn voor de erfbelasting (standaard 8 maanden, uitstel mogelijk) overeen gekomen worden bij notariële akte. Als de langstlevende en de kinderen in dit geval een samengestelde rente van 0,33% overeenkomen dan wordt ook de vrijstelling bij de kinderen optimaal benut. De rente wordt jaarlijks bijgeschreven. De langstlevende partner merkt daar verder niks van.
Waardering vordering kinderen wettelijke verdeling
Om erfbelasting te besparen bij het overlijden van de langstlevende partner is het verstandig om de vordering van de kinderen te waarderen op de werkelijke waarde. Dit doe je heel eenvoudig door de WOZ waarde en andere fiscaal voorgeschreven waarde bepalingen te veranderen door de werkelijke waarde. Als de werkelijke waarde van de woning hoger is dan de WOZ waarde dan is dat zeker de moeite waard. In de aangifte erfbelasting van de man moet de woning en de daarmee corresponderende overbedelingsschuld gewaardeerd worden rekening houdende met de WOZ waarde van de woning conform artikel 21 lid 5 Successiewet en de uitspraak: ECLI:NL:HR:2014:835. Echter bij het overlijden van de langstlevende partner mag de schuld gewaardeerd worden op de werkelijke waarde op basis van artikel 21 lid 1 Successiewet. Laat dus bij voorkeur in een notariële boedelbeschrijving de werkelijke waarde vastleggen. De afgesproken rente wordt dan ook vergoed over de werkelijke waarde.
Slot
De wettelijke verdeling zorgt er in dit geval voor dat er geen erfbelasting verschuldigd is. Een tweetrapstestament had veel ongunstiger en minder praktisch uitgepakt bij het overlijden van de langstlevende partner. Zorg dus voor een notariële renteovereenkomst en een boedelbeschrijving.
erfbelasting, kindsdelen, wettelijke verdeling
