Volgens het erfrecht kan een erfgenaam kiezen tussen aanvaarding of verwerping van een erfenis (artikel 4:190 lid 1 BW). Een erfgenaam is niet verplicht een erfenis te accepteren. Als hij de erfenis aanvaardt, dan kan hij zuiver aanvaarden of aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving (beneficiaire aanvaarding). Nu is het nog zo dat je ook een erfenis kan aanvaarden door je te gedragen als erfgenaam. Is dit gedrag geconstateerd dan heb je een probleem bij een negatieve nalatenschap. Je kan dan niet meer aanvaarden over het voorrecht van boedelbeschrijving en bent je dus met je eigen vermogen aansprakelijk voor schulden van de overledene. Een nieuw wetsvoorstel moet hier verandering in brengen. In dit artikel een samenvatting van de huidige situatie en de gevolgen die de wetswijziging met zich meebrengen.

Onduidelijkheid voor erfgenamen

Een erfgenaam die zijn keuze ten aanzien van aanvaarden of verwerpen van de nalatenschap niet wil verspelen, mag alleen daden van beheer verrichten. Hij mag niet beschikken over goederen van de nalatenschap. Voor erfgenamen is niet altijd duidelijk welke handelingen leiden tot zuivere aanvaarding. Voor erfgenamen, evenals voor schuldeisers, is dit onderscheid lastig te maken. Erfgenamen die nog geen keuze hebben gemaakt, hebben behoefte aan duidelijkheid over welke handelingen zij wel of niet mogen verrichten met betrekking tot de nalatenschap. Ook komt het voor dat erfgenamen kort na een overlijden noodgedwongen handelingen moeten verrichten om kosten te beperken. Gedacht kan worden aan ontruiming van een kamer in een verzorgingstehuis die op korte termijn ontruimd moet worden. De ontruiming van de woning wordt in de rechtspraak aangemerkt als een handeling die zuivere aanvaarding tot gevolg heeft. Een erfgenaam die vóór de verplichte ontruiming van de woning nog geen keuze heeft uitgebracht, kan nadien geen keuze meer maken. Hij heeft immers al zuiver aanvaard en daarmee zijn keuzerecht verspeeld. Dit versterkt het probleem dat erfgenamen onbewust een nalatenschap zuiver aanvaarden.

Voorbeelden van gedragingen die nu tot zuivere aanvaarding leiden zijn:

1. 1. het leeghalen en verdelen van de inboedel van de overledene;
   2. rekening betalen van de overledene en regelingen treffen met eventuele schuldeisers;
   3. de woning verkopen van de overledene;
   4. geld innen wat de overledene tegoed had van schuldenaren;
   5. als erfgenaam deelnemen aan de verdeling van de nalatenschap;
   6. ondertekenen van een bankverklaring om toegang te krijgen tot de rekening van de overledene;

Wetsvoorstel gedragen als erfgenaam

Er is een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens het wetsvoorstel wordt het voor erfgenamen duidelijker wanneer er sprake is van een erfgenaam die zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedraagt. De verduidelijking houdt tegelijkertijd een beperking in van het soort gedragingen dat leidt tot zuivere aanvaarding van de nalatenschap. Het nieuwe artikel 4:192 lid 1 BW is bedoeld om schuldeisers te beschermen tegen benadeling door erfgenamen. Vanwege de gedachte van schuldeisersbescherming wordt voorgesteld dat slechts die gedragingen die leiden tot benadeling van schuldeisers, zuivere aanvaarding tot gevolg hebben. Het betreft dan gedragingen die het onttrekken van goederen van de nalatenschap aan verhaal van schuldeisers tot gevolg hebben, zoals het verkopen of bezwaren van goederen. Voor alle gedragingen die niet leiden tot het onttrekken van goederen aan het verhaal van schuldeisers, zoals het veilig stellen van goederen van de nalatenschap, geldt voortaan dat geen sprake is van een handeling die zuivere aanvaarding tot gevolg heeft. Een erfgenaam kan in dat geval nog steeds besluiten om de nalatenschap beneficiair te aanvaarden.

Artikel 192, eerste lid, komt te luiden:
Een erfgenaam die zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedraagt doordat hij goederen van de nalatenschap verkoopt, bezwaart of op andere wijze aan het verhaal van schuldeisers onttrekt, aanvaardt daardoor de nalatenschap zuiver, tenzij hij zijn keuze reeds eerder heeft gedaan.

Voor alsnog geldt de huidige regeling.